W poprzednim odcinku rozprawiliśmy się z mitem, jakoby polski złoty wiek miał miejsce w XVI stuleciu. Zdaniem Marcina Piątkowskiego, najlepsze czasy dla Polski właśnie trwają i historia transformacji po komunizmie jest w polskim wydaniu fenomenem na skalę światową. W tym odcinku, kilka słów o danych, które pokazują skalę naszego sukcesu oraz o tym,…

Na lekcjach historii słyszymy wiele bzdur, ale może rację miał Napolen Bonaparte, który mawiał, że „historia to uzgodniony zestaw kłamstw”. Dobrze jednak, że małymi krokami próbujemy doszukiwać się prawdy. W ostatnim czasie do szerszej publiczności dotarło obalenie mitu, jakoby XVI, czy nawet jeszcze XVII wiek to był „złoty wiek Polski”. Prostowani…

D. Rodrik w książce „Rządy ekonomii” pisze – „ekonomiści często gubią się właśnie dlatego, że mają się za niespełnionych fizyków czy matematyków.” W praktyce jednak tworzone przez nas modele mają więcej wspólnego z baśniami niż z fizyką czy matematyka. Dobrze obrazuje to też dowcip – „Ekonomista to ktoś, kto widzi, jak coś działa w praktyce i pyta,…

Ludzki mózg fatalnie radzi sobie z liczbami i ze statystyką. Te umiejętności w toku ewolucji przez większość czasu nie były nam przecież szczególnie potrzebne. W ostatnich jednak latach kompetencje w tym zakresie są kluczowe i mogą być bardzo w brzemienne skutki. Podobno nie sposób się całkiem uodpornić na błędy w szacowaniu i czytaniu statystyk, a…

W Wielkiej Brytanii i USA zapytano ludzi, której grupie zawodowej ufają najmniej. Okazało się, że ekonomiści są w ścisłej czołówce. Tylko politycy wypadli gorzej. Aby poprawić notowania ekonomistów w społeczeństwie powstała książka „Good economics. Nowe rozwiązania globalnych problemów”. I to na niej skupimy się w tym odcinku podcastu Wiedza Nieocz…

Nie bez powodu w Polsce furorę robi określenie „patodeweloperka”. Na każdym kroku można znaleźć inwestycje reklamowane jako prestiżowe, apartamentowe, a które w rzeczywistości pod każdym względem spełniają raczej standardy slamsów. Z jednym wyjątkiem – ich cena niewątpliwie gdyby była adekwatna to dotyczyła by czegoś prawdziwie ekskluzywnego, a co …

W książce „Cyber konta real” Jarema Piekutowski i Andrzej Zybertowicz zastanawiają się, czy szybki rozwój tego co cyfrowe może zniszczyć to, co realne i naprawdę ważne. Zaletą tej książki jest to, że wyszła jeszcze przed eksplozją zainteresowania sztuczną inteligencją (po upublicznieniu Chata GDP). Nie skupia się więc tylko na tym jednym aspekcie, …

Nasłuchałem się wielu zachwytów nad książką Shoshany Zuboff „Wiek kapitalizmu inwigilacji”, ale muszę się przyznać, że nie bardzo rozumiem, dlaczego została ona tak dobrze przyjęta. Wiem, że dotyka bardzo ważnej kwestii – siły gigantów technologicznych – ale zarzuty, które stawia ta autorka są moim zdaniem w dużej mierze chybione. Kapitalizm inwigi…

W ostatnich miesiącach panuje zachwyt nad geopolityką, która skupia się na najróżniejszych światowych przepływach strategicznych i globalnych uwarunkowaniach. Umyka nam przez to inna perspektywa, bez której nie jesteśmy w stanie zrozumieć co się z nami dzieje. Do tego potrzebne jest spojrzenie na to jak przebiegała (przebiega) polska modernizacja n…

W poprzednim odcinku opowiadałem o polskich problemach z wiarygodnością. Dziś chciałbym się skupić na jednym z najważniejszych obszarów, które na tę wiarygodność wpływają. Nie chcę jednak mówić o praworządności jako o czymś abstrakcyjnym. Chcę pokazać, jak bardzo problemy w tym obszarze przekładają się na konkretne problemy konsumentów i przedsiębi…

Wiarygodność to ważna rzecz – i to nie tylko w ogólnym znaczeniu. Dotyczy to nie tylko relacji między ludzkich, wiarygodności firm, ale też państwa. Jego niska wiarygodność to poważne problemy dla nas wszystkich. Żeby pokazać to najbardziej konkretnie jak to tylko możliwe, przygotowaliśmy w ramach Open Eyes Economy Indeks Wiarygodności Ekonomicznej…

Zaryzykuję stwierdzenie, że ekonomia nie jest nauką – jest sztuką. Dlatego tacy „matematyczni ekonomiści”, o których mówiłem w poprzednim odcinku mogą wyrządzić więcej szkód niż przynieść korzyści. Jak trafnie zauważył Tomas Sedlacek w książce „Ekonomia dobra i zła” – wielu ekonomistów, gdyby otrzymało zadanie optymalizacji pracy orkiestry symfonic…

Zapraszam na kolejny odcinek z cyklu „dlaczego trzeba podchodzić ostrożnie do tego, co mówią ekonomiści?”. W szczególności tacy, którzy uważają, że ekonomia to jest taka czysto techniczna dziedzina, w której po prostu trzeba odnaleźć najlepszy wzór matematyczny i to obiektywnie rozwiąże nam wszystkie problemy. Takie podejście jest szkodliwe, bo nie…

Gdy Daniel Kahneman pisze książkę, to wiadomo, że będzie to intelektualna uczta. Porozmawiajmy więc o najnowszym jego dziele „Szum. Czyli skąd biorą się błędy w naszych decyzjach”. Z pewnością, nie jest to tak przełomowe dzieło jak „Pułapki myślenia”, ale zdecydowanie warto po nie sięgnąć. Jaka jest główna myśl tej książki? Kahneman pokazuje, że na…

Michael Sandel napisał kilka znakomitych książek. Od omawiania jednej z nich zaczął się ten podcast. Natomiast jego najnowsze dzieło – „Tyrania merytokracji” nie jest już tak zachwycające. Ale i tak warto poświęcić mu kilka minut, bo są też w tej książce bardzo ciekawe spostrzeżenia. Cóż złego jest w merytokracji, czyli w systemie, w którym pozycja…

Dziś wracam do książki „Mniej znaczy lepiej”, o której mówiłem już w poprzednim odcinku. Jest w niej bowiem tak wiele rzeczy, które moim zdaniem wymagają sprostowania, że nie zmieściłoby się to w jednym podcaście. Czyli wraca postwzrost. Przypominam, że autor tej książki – Jason Hickel pokazuje, że PKB nie jest zbyt dobrym miernikiem. I z tym się z…

Tak wiele osób polecało mi książkę „Mniej znaczy lepiej”, że aż postanowiłem ją przeczytać. I nie żałuję, ale też nie polecam – raczej przestrzegam. Ta książka jeszcze przed inwazją Rosji na Ukrainę pokazywała, że autor błądzi w wielu kwestiach. Teraz jednak, w obliczu rosyjskiej agresji, widać jak bardzo niebezpieczne byłoby posłuchanie Jasona Hic…

Ileż to razy narzekamy, że administracja działa stanowczo zbyt wolno, sztywno i w ogóle nie nadaje się do rozwiązywania problemów w pędzącym na złamanie karku świecie? Do tego doszło w ostatnich latach zjawisko prężenia muskułów przez państwo w tych obszarach, w których wiele osób nie życzyłoby sobie jego obecności. Jednocześnie państwo też dezerte…

O pandemii napisano i powiedziano już tyle, że coraz mniej osób ma ochotę o tym słuchać. Dlatego w tym odcinku potraktuję pandemię tylko jako pretekst do tego, żeby pomówić o czymś bardziej uniwersalnym i zarazem niezwykle ważnym. Myślę bowiem, że umyka nam bardzo istotna rzecz – że w Polsce w jej wyniku pod pewnymi względami cofnęliśmy się do lat …

Ekonomiści narzekają bardzo często. W każdej decyzji widzą coś niebezpiecznego. Jak bank centralny nie podnosi stóp, to mówią jakie to niebezpieczne. Gdy bank podnosi stopy, to zwracają uwagę na możliwe negatywne skutki. Podobnie jest z zasobami niematerialnymi – mamy ich w obfitości, ale i tak są powody do narzekań. Ja nawet w swojej książce aktua…

Jedno z nieśmiertelnych pytań w dyskusjach ekonomicznych dotyczy tego, co państwo ma dawać i komu? Może jednak zamiast dawać, lepiej by było gdyby państwo jedynie zapewniało możliwość dostępu? Co więcej, jak pokazało moje badanie, społeczeństwo woli takie właśnie udostępnianie pewnych dóbr od przekazywania ich na własność. Zatem, kiedy i jak może t…

Coraz częściej nie trzeba być już właścicielem czegoś, żeby wygodnie z tego korzystać. Prawdziwą furorę robią firmy, które oferują nam dostęp do najróżniejszych rzeczy albo w subskrypcji (gdzie dostęp mamy w abonamencie) albo „na żądanie” kiedy łatwo płacimy za konkretne użycie. Wszystko wskazuje, że ten trend będzie trwał jeszcze przez dłuższy cza…

Każda dziedzina ma swoje zaklęcia – swoje „hokus pokus, czary mary”. W ekonomii są to magiczne formułki takie jak: „innowatorzy”, „innowacyjność”, „innowacyjna gospodarka”. Pojawia się więc kult innowacji i innowatorów. Problem w tym, że oni – choć niejednokrotnie błyskotliwi – nie wnoszą aż tak wielkiej wartości dodanej, jak się powszechnie uważa.…

Pozostańmy w temacie wartości – jej tworzenia, przechwytywania i wyceniania wszystkiego dookoła, o czym pisze Marianna Mazzucato w książce „Wartość wszystkiego”. Przyjrzyjmy się branży farmaceutycznej i temu jak ona postrzega to, ile jest warte zdrowie i życie? Bo chyba większość ludzi wyczuwa tu spore nadużycia. I słusznie, bo to obok sektora fina…

Dziś stawiam pytanie, które przed laty postawiła też Beata K. z zespołu Bajm – „Ile jesteś wart, kto Twoją cenę zna?” Czyli będę mówił o samym sednie ekonomii – co ile jest warte? Przyjrzyjmy się ile jest warte to, co robimy? Jak to jest wyceniane i czy jest tu jakaś przestrzeń do poprawy? Zawartość odcinka “Ile jesteś wart?” Dlaczego wyceny nie mo…

W tym podcaście wielokrotnie pokazywałem, że nie można człowieka uważać za przesadnie racjonalnego. Tę prawdę jest nam jednak łatwiej przyjąć niż to, że my sami też postępujemy źle – niemoralnie. To wypieramy już z całą mocą. Wiele odpowiedzi, dlaczego tak się dzieje znalazłem w książce „Prawy umysł. Dlaczego dobrych ludzi dzieli religia i polityka…

Adam Nowak śpiewał, że żyjemy w kraju cudownych metafor. Ekonomia też jest taką krainą. I nie można tego bagatelizować, bo metafory są nośne, przemawiają do szerokiej publiczności i w efekcie mają ogromny wpływ na rzeczywistość. Na przykład „ekonomia obwarzanka”. Zawartość odcinka “Ekonomia obwarzanka – kraina cudownych metafor” Ekonomia jest bardz…

Wiele osób słysząc zbitkę „ekonomia wartości” ma wrażenie, że to pleonazm (masło maślane). To tak jakby powiedzieć „stolarka drewna” albo „stomatologia zębów”. Wiadomo, że ekonomia zajmuje się wartością – wyceną, zyskiem, itp. Dlaczego więc ludzie, którzy się tym zajmują, w tym ja sam, uporczywie trzymamy się tej zbitki? Dlatego, że uważamy, że w e…

W Polsce chyba każdy narzeka na wysokie ceny mieszkań – niezależnie od tego czy na wynajem czy do kupienia. Chyba tylko deweloperzy się z tego cieszą. Chociaż to jest akurat grupa, której cieżko dogodzić – nawet jeśli przed nimi władze miasta rozścielają czerwony dywan, jak na przykład w Krakowie, to oni i tak narzekają, że źle, że ciężko… Ale nie …

Rzadko w tym podcaście zabieram tak jednoznacznie głos. Zwykle staram się przedstawić i zrozumieć racje obu stron. W tym jednak przypadku, po stronie zwolenników nie dostrzegam żadnych racji – może poza zapewnieniem sobie łatwego dostępu do dużych pieniędzy. Opłata reprograficzna to temat, który obudowano wielkimi słowami, przy okazji komplikując s…

Żyjemy w dziwnych czasach i to z wielu względów. Na przykład, mamy dostępną ogromną ilość własności intelektualnej. Problem w tym, że ta obfitość nie rozwiązuje starych problemów. Co więcej, niejednokrotnie je pogłębia i do tego tworzy jeszcze nowe. To właśnie jest tragedia niematerialnej obfitości. Ten temat zainteresował mnie tak bardzo, że aż na…

Na tytułowe pytanie pewnie pracownicy bez wahania odpowiedzą: jak najkrótszy. Pracodawcy natomiast pewnie krzyną: jak najdłuższy. Co ciekawe, interesy obu tych grup wcale nie muszą być tak całkowicie ze sobą sprzeczne. Jaki powinien więc być ten tydzień pracy? Zostańmy jeszcze w utopijnych klimatach książki „Utopia dla realistów”. Jej autor uważa, …

W dzisiejszym odcinku będę polemizował z książką Rutgera Bregmana „Utopia dla realistów”. Będzie to życzliwa polemika, bo książka z całą pewnością jest interesująca. Co więcej, uważam, że nie powinno się propozycji takich jak 15-godzinny tydzień pracy, czy bezwarunkowy dochód podstawowy od razu zakopywać i odrzucać. Są to pomysły, z którymi trzeba …

Wiele osób zachęcało mnie, żeby zanurzyć się w fascynujący świat wina. Spróbowałem – przeczytałem dwie książki, nawet trochę podegustowałem. I rzeczywiście, te wszystkie niuanse które towarzyszą w gruncie rzeczy prostemu produktowi – sfermentowanym winogronom – są rzeczywiście wspaniałe, niezwykłe i pasjonujące. Problem w tym, że ja nie bardzo wycz…

Generalnie rzecz biorąc, ekonomia jest źle wykładana. Lista zarzutów jest oczywiście bardzo długa, ale z mojego punktu widzenia największym problemem jest to, że po macoszemu traktuje się wartości niematerialne. I tu popełniane są błędy dwojakiego rodzaju. Po pierwsze, o wartościach niematerialnych mówi się zbyt mało, co jest niezrozumiałe, bo bada…

Czy się różni plagiat od cytatu? Ile możemy legalnie zapożyczyć od innego twórcy bez pytania go o zgodę? Najlepiej tak konkretnie: ile kolejnych nutek może się powtórzyć? Ile kolejnych słów/zdań/akapitów mogę przekopiować do pracy licencjackiej czy magisterskiej? Zachowując ostrożność można wykorzystywać nawet całkiem spore fragmenty. Przynajmniej …

Tytułowe słowo powinno być budzić trwogę. Bohater dzisiejszego odcinka, monopson, staje się bowiem większym niebezpieczeństwem dla gospodarki niż osławione monopole. Czym jest monopson? Dlaczego jest taki groźny? I czy da się mu jakoś przeciwdziałać? O tym opowiadam w 41. odcinku podcastu Wiedza Nieoczywista o Pieniądzach. Czym jest monopol każdy w…

Początek roku to czas, gdy ekonomiści snują najróżniejsze prognozy. Problem w tym, że trafność tych przewidywań jest przerażająco niska. Ja postanowiłem więc pójść inną drogą – tym bardziej, że jednym z moich postanowień noworocznych jest to, żeby nie bać się mówić „nie wiem”. Dlatego w tym odcinku stawiam 7 pytań, które nurtują mnie na początku 20…

Ten odcinek powstał pierwszego stycznia. Z pewnością, taki czas skłania do różnych podsumowań. Ja natomiast proponuję omówienie 7 zaskoczeń. Wychodzę bowiem z założenia, że słuchacze mają dość korowodów ekspertów, którzy każdego roku zachwycają się tym, że rzeczywistość (niby) potwierdziła to, o czym mówią od dawna. Tym bardziej, że tak, jak każdy …

Odkąd pamiętam dzieci cieszyły się z nastania nowego roku, bo dzięki temu są o rok starsze. Dorośli natomiast nie byli tak zadowoleni i to nie tylko przez starzenie się, ale przez to, że zwykle po nowym roku czekały ich jakieś podwyżki. W tym odcinku spróbuję odpowiedzieć na pytania: co drożeje i dlaczego? O ile pierwsze z nich jest dość proste – w…

W tym odcinku opowiadam o książce „Mindf*ck. Cambridge Analytica, czyli jak popsuć demokrację”. Główne słowo, jako że jest dość wulgarne, to na okładce jest pisane z gwiazdą zamiast jednej literki. W tym podcaście będę używał tłumaczenia mindfuck jako „pranie mózgu”. Wiem, że to nie wprost i że może wulgarny oryginał bardziej tu pasuje, ale mimo to…

Od ekonomistów nieustannie oczekuje się prognozowania. I trudno mieć pretensje o te oczekiwania, bo przecież m.in. po to jest nauka, żeby przewidywać co się stanie. Problem w tym, że w ekonomii wygląda to zupełnie inaczej niż w takiej chemii, czy fizyce. Generalnie jest znacznie trudniej coś przewidzieć, choć wszędzie problemem jest mówiąc skrótowo…

Często w ekonomii polemizuje się z przejaskrawionymi poglądami “drugiej strony”. To stary chwyt erystyczny – przerysować czyjeś poglądy, bo wtedy o wiele łatwiej się dyskutuje. W tym odcinku podcastu omawiam to na przykładzie książki “23 rzeczy, których nie mówią ci o kapitalizmie”, której autorem jest Ha-Joon Chang. W dużej mierze jego dzieło to p…

Wszyscy chcielibyśmy myśleć jasno, klarownie. Co więcej, wiele osób ma przekonanie, że im się to udaje. Problem w tym, że zwykle to tylko iluzja. W tym podcaście już wielokrotnie opowiadałem o tym, jak łatwo wpadamy w te same pułapki myślenia. Dziś 12 kolejnych ograniczeń, które sprawiają, że nasze decyzje – także te poważne ekonomiczne, czy życiow…

Nassim Taleb zaproponował antykruchość zamiast odporności. Do jakich jeszcez wniosków doszedł ten konrowersyjny autor? Nawet jeśli jego styl czasem bywa nieznośny (przegadany, naciągający fakty pod tezę), to intelektualnie warto się z tym zmierzyć. Tym bardziej, że ostatnio sporo słyszymy o potrzebie odporności. Taleb pisze jednak, że lepsza byłaby…

Myślę, że po 2020 roku już nikt nie ma wątpliwość, że nasza gospodarka to bardzo krucha ekonomia. Na własne oczy zobaczyliśmy jak szybko problemy przenoszą się z jednego końca świata na drugi. Sytuację, jak zwykle, ratował duch przedsiębiorczości i dobrze pojęty ludzki spryt, ale i tak zobaczyliśmy kruchość ekonomii w całej jej okazałości. Czy możn…

Wiem, że dzięki takim serwisom jak Spotify czy Netflix piractwo powoli odchodzi do lamusa, ale czasem ciągle mamy obawy – czy mogę pobrać film z Internetu? Czy mogę podzielić się e-bookiem z przyjacielem? Na te i inne pytania odpowiedzi znajdziesz tym odcinku podcastu Wiedza Nieoczywista. Spróbujmy przejść przez ten temat z jak najmniejszym prawnic…

Czy to prawda, że Apple ma patent na prostokąt z zaokrąglonymi rogami? Czy to prawda, że Microsoft miał patent na podwójne kliknięcie myszką? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w tym odcinku podcastu Wiedza Nieoczywista. Omawiam w nim najbardziej absurdalne patenty świata. Oczywiście najbardziej wdzięcznym tematem są te, które są związane z oprogr…

Czy rzeczywiście prowadzenie biznesu narkotykowego jest łudząco podobne do każdej innej działalności gospodarczej? Wygląda na to, że tak. Wszystkim oburzonym, że przecież narkotyki są szkodliwe i nielegalne, a „prawdziwy” biznes jest coraz bardziej etyczny i uwzględnia chociażby społeczną odpowiedzialność biznesu od razu odpowiadam: baroni narkotyk…

Z czego wynika cena narkotyków? Ekonomista bez wahania odpowie: z popytu i podaży. Popyt na narkotyki jest dość wysoki, a podaż bardzo ograniczona (bo to nielegalne i ryzykowne zajęcie), więc to naturalne, że cena jest wysoka. To przekonanie jest jednak nie do końca prawdziwe. Mamy bowiem twarde dane, że działania policji i wojska, które miały uder…