Użycie słowa "komunistyczna" w nazwie organizacji politycznej w erze reaganowskiej musiało oznaczać jedno: celem tej organizacji nie była walka o władzę, lecz walka przeciw niej. Historia Komunistycznej Organizacji 19 Maja nie opowiada o grupie rozkapryszonych studentów podejmujących walkę zbrojną. Jest to wielowątkowa, dość smutna, lecz jednocześn…

Więcej gości i więcej muzyki! Zapraszamy na wyjątkowe, ostatnie Emancypacje nagrane w 2023 r.! Strajk zawsze był podstawową bronią uciśnionych. Historia praktyki strajkowej jest jednak bogata i pełna rozmaitych zwrotów. W 43. odcinku Emancypacji rozmawiamy z Jakubem Grzegorczykiem, Katarzyną Rakowską i Michałem Sobolem, członkami OZZ Inicjatywa Pra…

Życie Monte Melkoniana bez wątpienia stało się wielowymiarową opowieścią atrakcyjną dla wielu. Dziś mają ją na ustach armeńscy propagandziści, byli i obecni rewolucjoniści, azerscy politycy, a czasami też międzynarodowi badacze. Marksistowski rewolucjonista, wielki humanista i bojownik o prawa mniejszości, a może armeński nacjonalista odpowiadający…

W 41. odcinku rozmawiamy z Bibianą Candią, autorką poruszającej powieści "Cukier" wydanej niedawno przez Art Rage w polskim tłumaczeniu Katarzyny Okrasko. Oparta na faktach książka opowiada o losach ubogich chłopów z Galisji zwabionych obietnicą wysokich zarobków i lepszego życia na Kubę, gdzie potraktowano ich jako substytut afrykańskich niewolnik…

With our 41st episode we begin a non-regular mini series on different faces of slavery, its cultural representations and resistance to it. We talk to Bibiana Candia, an acknowledged writer and journalist of Galician origin about her brilliant debut historical novel "Azucre" which was translated into Polish by Katarzyna Okrasko and published by ArtR…

Trzecia odsłona nieregularnego cyklu HWDP poświęcona jest najnowszej historii francuskiej policji. Służby, która pomimo wielkich reform jakie przeszła na przestrzeni wielu dekad, wciąż dopuszcza się oburzających aktów przemocy o rasistowskim tle. Czy powinno to dziwić, skoro jeden z najpotężniejszych ludzi we francuskim systemie policyjnym XX w. by…

W czwartej odsłonie mini-serii "Żydzi, Historia, Opór" rozmawiamy z Anną Szybą, tłumaczką i badaczką szkolnictwa żydowskiego o Centralnej Żydowskiej Organizacji Szkolnej (skrót w jidysz CISZO). Jaki był program nasyconego postępowymi ideami świeckiego szkolnictwa żydowskiego w języku jidysz? Jak CISZO znajdujące się pod silnymi wpływami socjalistyc…

This is the English version of the 38th episode in which we talk to Zbigniew M. Kowalewski about his new book "Ukraińskie rewolucje" (Ukrainian revolutions) which was published recently in Polish. We ask our guest about the Ukrainian national revolution of the years 1917-1920 - a process intertwined (and partially opposed to) with the Russian revol…

W 38. odcinku rozmawiamy ze Zbigniewem M. Kowalewskim o jego nowej książce "Ukraińskie rewolucje". Autor opowiada m.in. o wielonurtowej ukraińskiej rewolucji narodowej w dobie rewolucji w Rosji w 1917 r., niezależnym od Moskwy ukraińskim ruchu komunistycznym w tamtym czasie. Rozmawiamy też o faktycznym fiasku hasła Lenina o "prawie narodów do samoo…

W 37. odcinku mamy zaszczyt rozmawiać z Claudią Salazar Jiménez (California Polytechnic University, Pomona, znaną peruwiańską pisarką, redaktorką i krytyczką literacką. Jej głośna i znakomicie przyjęa powieść "Krew o świcie" ukazała się w języku hiszpańskim w 2013 r., a w 2023 możemy czytać ją w tłumaczeniu na polski (tłum. Tomasz Pindel), które wy…

In the 37th episode (and 2nd in English) we are honoured to talk to Claudia Salazar Jiménez (California Polytechnic University, Pomona), a renowned Peruvian writer and literary critic. Her critically acclaimed debut novel "Blood of the Dawn" was published originally in 2013 but this year its translation into Polish (by Tomasz Pindel) was published …

W trzeciej odsłonie cyklu "Żydzi, Historia, Opór" rozmawiamy z dr Janem Rybakiem (Birkbeck, University of London) o jego książce "Everyday Zionism in East-Central Europe: Nation-Building in War and Revolution 1914-1920" (Oxford University Press, 2021). Rozmawiamy o źródłach lewicowego syjonizmu w Polsce, relacjach Poalej syjonistów z innymi organiz…

This is the first episode of our podcast in English. We are joined by dr Jan Rybak (Birkbeck, University of London) who is the author of the book "Everyday Zionism in East-Central Europe: Nation-Building in War and Revolution, 1914-1920". We talk about the left-wing Zionists' political choices, relations with other parties of the Jewish Left, relie…

W drugiej odsłonie miniserii "Żydzi, Historia, Opór" rozmawiamy z Natalią Moskal - współzałożycielką wydawnictwa Fame Art Books &Music i tłumaczką twórczości Ester Singer Kretiman. Ester była siostrą dwóch słynnych braci - Izaaka Baszewisa Singera, laureata literackiej Nagrody Nobla w 1978 roku oraz Izraela Joszui Singera, pisarza według wielu obda…

Szapsel Rotholc, pierwszy żydowski mistrz Polski w boksie został kilka lat temu przypomniany przez Szczepana Twardocha, który uczynił go pierwowzorem głównego bohatera swej głośnej powieści "Król". Szapsel był wielkim sportowcem i postacią kontrowersyjną ze względu na swoją działalność w warszawskim getcie. Ale miał też brata, który podążył inną dr…

Działalność Lewicowej Opozycji w Wietnamie jest nieco zapomnianym, choć bardzo znaczącym etapem rewolucyjnej historii tego kraju. brutalne stłumienie ludowego powstania w Sajgonie w 1945 r., w którym trockiści odegrali istotną rolę jest krwawą plamą na honorze Ho Chi Minha, późniejszego idola sojuszników ruchów antykolonialnych na całym świecie. Al…

Skąd właściwie wzięli się Czerwoni Khmerzy? Czy o zbrodniczym reżimie w Kambodży należy mówić wyłącznie jako o synonimie zbrodni właśnie, czy może warto jednak przyjrzeć się kontekstowi historycznemu, z którego wyrósł? Dlaczego właściwie ten nacjonalistyczny reżim nazywa się komunistycznym? Zapraszamy na 32. odcinek Emancypacji, w którym mówimy o z…

W latach 1967-1970 w Nigerii rozegrał się wielki dramat ludności cywilnej. Na dążenia secesjonistyczne zbuntowanych wojskowych rząd nigeryjski odpowiedział całkowitym embargiem gospodarczym. Z czasem blokada objęła nawet część pomocy humanitarnej. W 31. odcinku mówimy o Biafrze i nigeryjskiej wojnie domowej. Co czyniło ten konflikt tak ważnym i dla…

Minęła dekada odkąd świat zaczął baczniej przyglądać się wydarzeniom w syryjskiej części Kurdystanu. Bezpośrednim powodem był heroiczny opór stawiany przez Kurdyjki i Kurdów Państwu Islamskiemu. Jednak w tym rozdartym wojną regionie zwanym Rożawą trwałą już wówczas rewolucja oparta na trzech filarach: demokratycznym konfederalizmie, wyzwoleniu kobi…

Dr Walter Rodney był jednym z najważniejszych intelektualistów międzynarodowego ruchu Black Power. Jego słynna książka "How Europe Underdeveloped Africa" należy do kanonu krytyki antykolonialnej i studiów nad imperializmem. Ale Rodney to nie tylko książki i uniwersyteckie sale. To przede wszystkim historia pełnego zaangażowania w walkę z rozmaitymi…

W 28. odcinku rozmawiamy z dr Małgorzatą Büthner-Zawadzką o jej najnowszej książce "Kobiety i LGBT-y. Razem za równością". Jest to zbiór aż 21 wywiadów z osobami uczestniczącymi w protestach, które w 2020 r. wywołała decyzja Trybunału Konstytucyjnego kierowanego przez J. Przyłębską wprowadzająca niemal całkowity zakaz przerywania ciąży w Polsce. Ro…

W 27. odcinku rozmawiamy z dr Piotrem Cichockim (Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UW). Nasz gość prowadzi badania m.in. w północnym Malawi i Tanzanii, a ważnym ich wątkiem jest lokalna muzyka i jej społeczno-polityczne konteksty. W Emancypacjach opowiada m.in. o politycznym wykorzystywaniu muzyki i tańca przez autorytarny reżim Hastings…

Niedawny wybuch wulkanu Hunga Tonga i wywołane przez niego tsunami na chwilę zwróciły uwagę świata na małe wyspiarskie państwo na Pacyfiku. Tonga leży na peryferiach globalnego kapitalizmu, ale nie pod względem sportowym. Jest bowiem "źródłem" utalentowanych zawodników rugby, których zwabiają do siebie zamożniejszej kraje. W 26. odcinku i trzecim w…

30 listopada 2021 r. Barbados dokonał symbolicznego zerwania z dziedzictwem kolonializmu i ogłosił się republiką, wypowiadając podległość wobec monarchii brytyjskiej. Jakie znaczenie ma ten gest w kontekście dziejów modelu plantacji stworzonego na tej karaibskiej wyspie przez białego angielskiego arystokratęJamesa Draxa? W drugiej części audycji pr…

Z Zofią Rojek, kuratorką wystawy "Niewidoczne. Historie warszawskich służących" (do zobaczenia w Muzeum Warszawy do 20 marca 2022 r.) i redaktorką merytoryczną towarzyszącej jej książki rozmawiamy o dziejach grupy społecznej, która w dwudziestoleciu międzywojennym stanowiła 20 proc. całej siły roboczej w Warszawie. Mówimy o potwornym wyzysku tysięc…

23 odcinek poświęcamy skromnemu fragmentowi długich dziejów policyjnej kontroli granic. Bez bardzo rozbudowanego wykładu o przeszłości, ale zarysowując historyczny kontekst działalności współczesnych służb granicznych. Czy sprawców państwowej przemocy wobec migrantów i migrantów na granicy polsko-białoruskiej może coś łączyć z Ku Klux Klanem i hist…

W 22. odcinku Emancypacji rozmawiamy z Łukaszem Barysem, autorem powieści "Kości, które nosisz w kieszeni". Książka opowiada o dorastaniu w ubóstwie w małym mieście, o podziałach klasowych i ich przejawianiu się w codziennym życiu. A także o duchach przybywających z przeszłości, o wymazywanej historii, legendach i przyrodzie w czasach zmian klimaty…

W latach 1996-2006 w Nepalu, o którym w Polsce wspomina się głównie wtedy, gdy ktoś znów postanowi wejść na himalajski szczyt, trwała wojna domowa. Maoistowscy rebelianci i rebeliantki doprowadziły do obalenia monarchii i skierowały Nepal na drogę modernizacji i demokratyzacji. Czym była rewolucja nepalska - jedyna zwycięska rewolucja o radykalnie …

Czy "Dzień Świra" oglądany niemal po 20 latach od premiery należy traktować jako tragikomiczny dokument o latach 90., czy też pozostaje on aktualnym komentarzem społecznym? Czy Adaś Miauczyński ma w sobie element protofaszystowski? Czy jest tylko sfrustrowanym nauczycielem z zakończonej już epoki "transformacji", a więc okresu restauracji kapitaliz…

W 19. odcinku gościmy Agatę Maksimowską, prezeskę Stowarzyszenia im. Szymona An-skiego (http://www.anski.org/) i autorkę książki "Birobidżan. Ziemia, na której mieliśmy być szczęśliwi" oraz Manię Cieślę, która we wspomnianym stowarzyszeniu koordynuje projekt "Kibuc na Grochowie". Rozmawiamy o niezwykłej historii kibucu na stołecznym Grochowie oraz …

Kiedy członkowie i członkinie gangu przestają widzieć sens w ulicznych bójkach z innymi, podobnymi grupami i dostrzegają szansę w pokoju, rasiści i imperialiści zaczynają mieć poważny problem... W 18. odcinku Emancypacji rozmawiamy o portorykańskich i afroamerykańskich gangach z Południowego Bronxu, które w latach 70., pod wpływem organizacji (a wc…

Boks zawodowy może wydwać się ultra-patriarchalnym spektaklem, jednak w jego dziejach nie brakuje historii druzgocących stereotypy. Historia Emile'a Griffitha, sześciokrotnego mistrza świata w trzech kategoriach wagowych należy do najciekawszych z nich. W 17. odcinku opowiadamy właśnie o tym wielkim mistrzu z lat 50. i 60., a także o innych niehete…

Media na całym świecie przez wiele lat pielęgnowały wizerunek Kraju Basków jako niebezpiecznego miejsca nierozerwalnie związanego z terroryzmem nacjonalistycznym. W związku z tym, zaciemnieniu uległa rzeczywista, skomplikowana polityczna treść walki baskijskiej tzw. lewicy abertzale o niezależność od państwa hiszpańskiego. Natomiast społeczeństwo b…

W 15.odcinku rozmwiamy ze Zbigniewem Marcinem Kowalewskim, Zastępcą Redaktora Naczelnego dwumiesięcznika "Le Monde Diplomatique - edycja polska" i autorem pierwszej w historii polskiej książki o rapie. Po 26 latach od premiery doczekała się ona drugiego, rozszerzonego wydania. O politycznych korzeniach gangsta rapu, specyficznej ideologii organizac…

Feministyczny realizm społeczny "The Street" Ann Petry, autobiografia Iceberga Slima - chicagowskiego króla alfonsów, który ksywę zawdzięczał potrzebnej w jego profesji zdolności do powstrzymywania się od okazywania jakichkolwiek uczuć i mroczna uliczna proza o politycznym zabarwieniu autorstwa Donalda Goinesa... Dlaczego warto czytać popularną lit…

Choć wokół szaleje epidemia COVID-19 i widmo poważnego kryzysu, my nadajemy ;) W szczęśliwym 13. odcinku przyglądamy się opowieściom o narkobiznesie w serialach Netflixa (i nie tylko). Czy te atrakcyjne wariacje na temat trudnych rozdziałów latynoamerykańskiej historii to libertariańskie fantazje z elementem filantropijnym? A może głęboka krytyka n…

W 12. odcinku mamy przyjemność gościć Jeremiego Galdameza ze Stowarzyszenia Ochotnicy Wolności. Rozmawiamy o mało znanej historii dwutygodniowego pobytu liderów polskiego i żydowskiego ruchu socjalistycznego - Wiktora Altera (Bund) i Antoniego Zdanowskiego (PPS) w ogarniętej wojną z faszyzmem i rewolucją społeczną Hiszpanii. Jaka była w ich oczach …

W 12. odcinku gościem jest Jeremi Galdamez ze Stowarzyszenia Ochotnicy Wolności, któy opowiada o mało znanej historii i politycznym znaczeniu mało znanej wizyty lidera Bundu i Antoniego Zdanowskiego, czołowego działacza PPS w ogarniętej wojną z faszyzmem i rewolucją społeczną Republice Hiszpanii w 1937 roku. Jakie były ich wrażenia z tej dwutygodni…

Jaki jest związek policji i szczęścia w filozofii Jeremy'ego Benthama? Czy francuski ex-marksista Jacques Rancière faktycznie "jebie policję" za pomocą estetyki? Co łączy brutalne pobicie Rodney'a Kinga w Kaliforni w 1992 roku i śmierć Przemysława Czai w Słupsku w roku 1998? Czy Pasolini miał rację, solidaryzując się z policjantami w 1968 roku? W 1…

W 10. odcinku, z Zofią Rojek, historyczką sztuki i kuratorką w jednym z warszawskich muzeów rozmawiamy o naszej wizycie w People's History Museum w Manchesterze oraz International Slavery Museum w Liverpoolu. Opowiadamy (z entuzjazmem, ale też krytycznie) o samych ekspozycjach w dwóch bardzo atrakcyjnych instytucjach, ale zastanawiamy się również n…

Gościem 9. odcinka jest Zbigniew Marcin Kowalewski, zastępca redaktora naczelnego "Le Monde Diplomatique - edycja polska" i badacz ruchów rewolucyjnych. Rozmawiamy o genezie powstania partyzantki wiejsko-miejskiej Tupamaros w Urugwaju, ruchu społecznym, którego była częścią, dyktaturze wojskowej w tym kraju oraz szerszym kontekście polityki latynoa…

[Cały odcinek już w sobotę 30 listopada] Ze Zbigniewem Marcinem Kowalewskim, zastępcą redaktora naczelnego dwumiesięcznika "Le Monde Diplomatique - Edycja Polska" rozmawiamy o partyzantce Tupamaros. Dlaczego ten szczególny, radykalnie lewicowy ruch narodził się w latach 60. XX wieku akurat w Urugwaju, najzamożniejszym państwie regionu, odznaczający…

W odcinku numer 8 rozmawiamy z Jakubem Grzegorczykiem (OZZ Inicjatywa Pracownicza i Kampania Solidarności z Palestyną) o historii ruchu narodowowyzwoleńczego Palestyńczyków i Palestynek. Nasz gość przedstawia pokrótce dzieje walki i ewolucję polityczną tego ruchu. Dotykamy kwestii relacji między izraelskim kolonializmem osadniczym a Zagładą Żydów. …

Fragment rozmowy z Jakubem Grzegorczykiem (OZZIP, Kampania Solidarności z Palestyną). Całość już niebawem, w 8. odcinku Emancypacji?Autor: Emancypacje

Kto dziś pamięta o drugiej po kubańskiej, dwudziestowiecznej rewolucji społecznej na Karaibach, której naprawdę przestraszył się amerykański prezydent? W 1979 roku w Grenadzie, małym i zacofanym karaibskim kraju doszło do rewolucji, w wyniku której rozpoczął się wyjątkowy proces przemian społecznych. Na jej czele stanął Maurice Bishop, przywódca Ne…

W latach 1983-1987 niewielkie zachodnioafrykańskie państwo Burkina Faso stało się areną bezprecedensowej mobilizacji politycznej. Przewodził jej młody kapitan armii Thomas Sankara. W centrum swej "rewolucji sierpniowej" postawił walkę z neokolonializmem, opresją kobiet, feudalizmem plemiennych wodzów i przywilejami władzy. O Sankarze i walce społec…

W piątym odcinku mówimy o japońskich protestach społecznych po 1945 roku. O ruchu studenckim Zengakuren, o Japońskiej Armii Czerwonej współpracującej z Ludowym Frontem Wyzwolenia Palestyny, o tragicznej historii Zjednoczonej Armii Czerwonej. A także o etosie samobójstwa w politycznej kulturze Japonii, Yukio Mishimie, który artystyczną awangardę łąc…

Pierwszy odcinek sportowej serii Emancypacji. W 1975 roku w stolicy rządzonych przez Ferdinanda Marcosa Filipin Muhammad Ali i Joe Frazier po raz trzeci zmierzyli się w bokserskim pojedynku. Historia konfrontacji tych dwóch wielkich pięściarzy ma także swój polityczny i rasistowski wymiar. Czy może rzucać ona cień na biografię najsłynniejszego boks…

W odcinku 4. przedstawiamy wybrane elementy historii rebelii maoistowskich naksalitów w Indiach. Powstanie to trwa już ponad 50 lat. Stawką są w nim losy marginalizowanych społeczności autochtonicznych - Adivasi, które znalazły się w pułapce między pozostałościami feudalizmu a neoliberalnym modelem rozwoju zasilanym dziś nacjonalistyczną retoryką p…

Zapraszamy na 3. odcinek Emancypacji. Przedstawiamy w nim wybrane elementy historii Bundu - robotniczej partii żydowskiej, której działalność stanowi nie tylko ważny rodział w dziejach ruchów lewicowych, ale może być też punktem wyjścia do dyskusji o współczesnej polityce społeczno-kulturalnej lewicy. Bund byłważną częsćią rewolucji w 1905 i 1917 r…