Kamienne krzyże i figury bruśnieńskie, stanowią dziś unikalny pomnik nieistniejącego już największego w okresie II Rzeczpospolitej ośrodka kamieniarskiego. O tym fenomenie kultury ludowej, związanym również z uzyskaniem wolności od pańszczyzny przez galicyjskich chłopów, opowie Grzegorz Ciećka, twórca inicjatywy https://kamiennekrzyze.pl/ Jak pisze…

Mówi się, że każda pieśń ludowa jest o miłości i to zazwyczaj miłości między Jasiem i Marysią. Gdyby jednak wnikliwiej zagłębić się w ich sens, otrzyma się obraz społeczeństwa i stosunków nie tylko między kochankami, ale także w rodzinie, w społeczności oraz tych, które nas interesują, czyli obraz stosunków międzyklasowych. Są jednak pieśni, w któr…

Idziemy w Serbena! Tak co roku na Wielkanoc wołają mieszkańcy Czortowca, wsi na ukraińskim dziś Pokuciu (dawniej austriacka Galicja). Wg badaczki Natalii Tkaczyk, źródła tego tańca odnoszą się do 1848 roku i nadania galicyjskim chłopom wolności. Ten niezwykły rytuał ma podobno oznaczać... deptanie pańszczyzny! "Taniec ma rytm podobny do wojskowego,…

“Baśń o wężowym sercu” to powieść napisana spektakularnie, sugestywnie i atrakcyjnie. Jej autor Radosław Rak niepotrzebnie jednak porywa się na temat rabacji galicyjskiej i staje w literackie szranki z Brunem Jasieńskim – twierdzi Maciej Piotrowski ze Stowarzyszenia Folkowisko w 1. odcinku 2. sezonu podcastu „Wszyscy jesteśmy ze wsi”. Podcast ten j…

Jednym z najbardziej rozpowszechnionych sposobów radzenia sobie ludzi z brakiem perspektyw w życiu są migracje. Chłopi na ziemiach polskich w czasach pańszczyzny migrowali czasem do miast. Po uwłaszczeniu migracje sezonowe i stałe były najbardziej rozpowszechnionym sposobem radzenia sobie z brakiem ziemi, głodem, brakiem możliwości zarobku i wielom…

Od spontanicznego oporu wiejskiego wobec urzędników w II Rzeczpospolitej, przez walkę z kolektywizacją i Solidarność Rolników Indywidualnych w PRL-u po Samoobronę w III Rzeczpospolitej. W 9. odcinku podcastu Wszyscy Jesteśmy ze Wsi opisujemy historię protestów, strajków i demonstracji na wsi w wieku XX. - Razem ze zniknięciem pańszczyzny chłopi nie…

Wbrew pozorom nie wszystkich było stać na bogato zdobione gorsety czy sukienne sukmany. Dlatego często od połowy XIX wieku chłopi nosili tańsze ubrania miejskie kupowane na lokalnych targach - mówi Ewa Rossal Od mitologizacji stroju krakowskiego przez PRL-owską regionalizację po współczesnychfanów zmitologizowanego obrazu polskiej wsi - o tym rozma…

„Gwara to jest język najintymniejszych relacji ludzkich, czyli domu”. Tak o języku naszych dziadków mówił Jan Miodek. Przez ostatnie 100 lat zmieniło się nie tylko pojęcie domu, ale i pochodzenia. W dzisiejszych czasach ludzie szukają swoich korzeni wracając ku tradycjom ludowym, a jak jest z mową? O zmianach języka, którym się posługujemy mówić bę…

Fragmenty Pamiętników Chłopów, wyd. 1935 o tańcu. Wykorzystane w odcinku podcastu o zmianach kulturowych wsi polskiej między 1920 -2020 rokiem. Materiały dostępne na stronie dostępne na licencji CC BY SA 3.0 PL Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach Programu „Patriotyzm Jutra”.…

W potocznej opinii chłopi się nie buntowali. Jeżeli już pokazuje się chłopów w historii, to raczej jako uległych lub pogodzonych z losem. W stosunku do PRL używano pojęcia homo sovieticus, które miało m.in. określać chłopską podległość. Tymczasem kiedy przyjrzymy się sprawie bliżej okazuje się, że chłopi buntowali się często, stosowali też taktyki …

Taniec towarzyszy społecznościom na całym świecie. Jego obecność jest niezmienna, bo jest to sposób werbalizacji swoich emocji. Nie tylko tych osobistych, ale często, a może przede wszystkim tych mówiących o przynależności jednostki do grupy. Dlatego jest to też powód do wykorzystania tańca jako świadectwa tożsamości. Również jeśli chodzi o polskoś…

Niech więc pomiędzy tylu pamiętnikami chłopów, znajdzie się choć jeden pamiętnik chłopki... Zapraszamy do przesłuchania pełnych fragmentów "Pamiętników Chłopów" wykorzystanych w naszym podcaście. Czyta Anna Szawiel. Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach Programu „Patriotyzm Jutra”. Materiały dostępne na stronie dostęp…

W czasach pańszczyzny 80% ludności kraju stanowili chłopi, po odzyskaniu niepodległości ten odsetek spadł do 60-70 %. Przez zdecydowanie większą część historii naszego kraju chłopi, rolnicy, mieszkańcy wsi, stanowili największą grupę ludności. Jednocześnie w podręcznikach do historii są oni prawie nieobecni. Jak celnie zauważył Dariusz Łukasiewicz,…

O czym mówiła i mówi muzyka ludowa ostatniego stulecia oraz o tym jak zmieniała się rola muzyków w społeczności wiejskiej porozmawiamy z badaczami, edukatorami, ale przede wszystkim kontynuatorami rodzinnych tradycji muzycznych. W podcaście „Ludowość polskiej muzyki tradycyjnej między 1920 a 2020 rokiem” wypowiedzą się Ewa Grochowska, Janina Obirek…

Jakub Bojko na przełomie wieków pisał: „W nas pokutuje dusza bardzo starej brzydkiej pani, która zmarła w roku pańskim 1848, a zwała się pańszczyzną”. W 2. Odcinku podcastu „Wszyscy jesteśmy ze wsi” o kulturze i historii polskiej wsi Michał Rauszer przedstawia korzenie systemu pańszczyźnianego w Polsce oraz przygląda się jego rozwojowi i dziedzictw…

„Jest radjo, są w nim pogadanki dla chłopów [...] Ale u nas w całej parafii niem na wsi radja [...] Mamy my niby ciało i duszę. Ciało żywimy samymi kartoflami i czem bóg da, ale duszy nikt nie żywi.” /Pamiętniki Chłopów z 1933 roku/ Praca na wsi jako element kultury ludowej oraz zagadnienia, w jaki sposób stuletnia historia wpływała na warunki prac…

Pierwszy podcast o kulturze i historii wsi polskiej – ruszamy z nim 21 czerwca. W jego ramach porozmawiamy o historii – punktem wyjścioym do rozmów będą momenty, w których wieś i jej mieszkańcy wychodzili na arenę dziejów i przejawiali się jako ich podmiot. Będziemy też mówić o transformacjach kultury wiejskiej – motywem przewodnim będzie pokazanie…