Mateusz Ciupka publiczne
[search 0]
Więcej
Download the App!
show episodes
 
Artwork

1
Szafa Melomana

Mateusz Ciupka

Unsubscribe
Unsubscribe
Miesięcznie+
 
Nazywam się Mateusz Ciupka, pracuję w redakcji „Ruchu Muzycznego”. Szafa Melomana to pierwszy regularny polski podcast poświęcony muzyce klasycznej. Początkowo polegał na rozmowach z przedstawicielami środowiska muzycznego, przeplatanych audycjami solowymi. Od 88 odcinka Szafa jest podcastem solowym. Samodzielnie opowiadam o tym, co w muzyce klasycznej ciekawe, wciągające, nieoczywiste - aktualnie i historycznie. Nowe odcinki ukazują się w każdy piątek. Więcej informacji na stronie: https:// ...
  continue reading
 
Loading …
show series
 
2 godziny i 40 minut – tyle, co typowa opera – trwała tragedia Titanica, największego i najwspanialszego statku pasażerskiego, który powstał w 1912 roku. Gdy na pokładzie, na który wdzierała się lodowata woda Atlantyku, trwały dantejskie sceny ewakuacji, ośmioro dzielnych muzyków postanowiło ukoić nerwy ludzi, którzy stanęli twarzą w twarz ze śmier…
  continue reading
 
Gdy myślimy o wielkich gwiazdach opery XIX wieku, często nie uświadamiamy sobie, że były one bohaterkami nie masowej wyobraźni, a wyobraźni garstki ludzi – tych, którzy operę profesjonalnie opisywali, ludzi z branży oraz tych, których stać było na bilet. Opera wkroczyła w życie przeciętnego człowieka dzięki fonografii i kinematografii. To tej przem…
  continue reading
 
W opublikowanym cztery lata po śmierci Bacha nekrologu Mizlerowskim czytamy, że lipski kantor pozostawił po sobie 5 opracowań Pasji. Dwie z nich – Mateuszową i Janową znamy bardzo dobrze. Co więcej, to Mateuszowa przyczyniła się do tego, że muzyka Bacha zagościła w salach koncertowych. Co jednak z trzema pozostałymi? Pasja według św. Łukasza jest p…
  continue reading
 
Wieczorem 3 lipca 1812 roku Ludwig van Beethoven opuścił hotel „Pod czarnym koniem” w Pradze. Wyszedł szybkim krokiem, bardzo wzburzony. Był tak przejęty tym, co się wydarzyło, że zapomniał o umówionym spotkaniu z Karlem Augustem Varnhagenem, weteranem wojennym, który obracał się w kręgach austriackiej arystokracji i był łącznikiem między kompozyto…
  continue reading
 
Był barwnym ptakiem PRL-u i ludowym impresariem przybliżającym operę masom pracującym miast i wsi, jak powiedział o nim złośliwie Jerzy Waldorff. Był bez wątpienia nietuzinkowym popularyzatorem i wyrazistą osobowością medialną, celebrytą minionego ustroju. Choć Bogusław Kaczyński zmarł w 2016 roku, pamięć o nim nie gaśnie i w ciągu raptem dwóch ost…
  continue reading
 
Co sprawiło, że uznany na świecie skrzypek, grający 260 koncertów rocznie porzucił instrument i z własnej woli ubrał mundur oraz poszedł na front? Na to pytanie pomaga odpowiedzieć wojenna historia Fritza Kreislera, jednego z największych wirtuozów minionego stulecia. „Cztery tygodnie w okopach” to tytuł wspomnień, które podyktował jednemu z dzienn…
  continue reading
 
Historia Bedřicha Smetany, „ojca muzyki czeskiej”, który język czeski dobrze opanował dopiero po czterdziestce, a swój najważniejszy cykl symfoniczny „Moja ojczyzna” napisał, całkowicie utraciwszy zmysł słuchu, była wielokrotnie wykorzystywana politycznie. Smetana, chyba bardziej niż Dvořák czy inni współcześni mu kompozytorzy padł ofiarą polityczn…
  continue reading
 
Jednym z wielu mitów historii muzyki jest to, że po śmierci Bacha jego muzyka została całkowicie zapomniana na blisko 80 lat, a następnie cudownie wskrzeszona dzięki wykonaniu „Pasji Mateuszowej” w Berlinie w 1829 roku pod kierunkiem Felixa Mendelssohna. Mit ten, choć zawiera ziarno prawdy, nie opisuje rzeczywistości. Powstał zaś dlatego, że świado…
  continue reading
 
To jeden z najbardziej wstrząsających utworów w historii muzyki. Gustav Mahler, który od najmłodszych lat czuł lodowaty oddech śmierci na karku, sięgnął po kronikę przepracowywania żałoby – monumentalny zbiór ponad 500 pieśni na śmierć dzieci Friedricha Rückerta. Te wiersze nigdy nie miały zostać opublikowane. Rückert pisał dwa, trzy dziennie po ty…
  continue reading
 
W odcinku na żywo m.in. o zmianach kierownictwa w Radiowej Dwójce, awanturze wokół Jakuba Józefa Orlińskiego i jego spotu promującego film „Maestro”, a także o Wasze pytania: o książki Rogera Scrutona, o kompozytora, do którego ciągle wracam, o Pragę, pióra, maszyny i wiele innych! Podcast powstał dzięki ⁠⁠⁠Mecenasom⁠⁠⁠ Szafy Melomana. Jeśli chcesz…
  continue reading
 
Jego mottem była „oryginalność poprzez niekompetencję. Johann Christian Bach, jego brat, miał powiedzieć, że nigdy nie spotkał kompozytora, którego muzy omijałyby tak szerokim łukiem. Żył na tym samym świecie, co Haydn i Mozart, ale w takich jego rejonach, w które żadnej z nich się nie zapuszczał, szczególnie po zmroku. Mowa oczywiście o P.D.Q. Bac…
  continue reading
 
Na jedynym zachowanym portrecie olejnym François Joseph Gosseca kompozytor w dumnej pozie siedzi z piórem w dłoni. Na pulpicie za nim widnieje „Marche lugubre”, a na półce poniżej jego drugie „Te Deum” – obie kompozycje napisane dla upamiętnienia poległych bohaterów Rewolucji Francuskiej. O Gossecu powiedział jeden z krytyków, że był najbardziej za…
  continue reading
 
Pośród utworów naznaczonych piętnem II wojny światowej „Kwartet na koniec czasu” Oliviera Messiaena jest jednym z tych, które najsilniej działają na wyobraźnię. Oto w mroźną styczniową noc czwórka muzyków, jeńców wojennych więzionych w niemieckim stalagu gra blisko 50-minutowy niełatwy utwór, a słuchają go nie wytrawni melomani, ale inni osadzeni o…
  continue reading
 
Obiecałem sobie, że nie zacznę tej audycji po sienkiewiczowsku, mówiąc, że rok 2023 to dziwny rok. Tak naprawdę nie był dziwniejszy niż pandemiczne 2020 i 2021. Nawet 2022 wydawał się dziwniejszy z wybuchem pełnoskalowej inwazji Rosji na Ukrainę. W istocie jednak w 2023 na rynku muzyki klasycznej doszło do znacznego przewartościowania, którego symb…
  continue reading
 
„Napoleon lubił muzykę, bo nie przeszkadzała mu w myśleniu o innych sprawach” – odnotował jeden z francuskich pamiętnikarzy. Ta opinia nie ma jednak z prawdą wiele wspólnego. W rzeczywistości Bonaparte muzykę lubił, a także rozumiał jej rolę w oddziaływaniu na społeczeństwo. Nie bez powodu, mimo wielu toczonych kampanii wojennych, gruntowanych refo…
  continue reading
 
O Tatianie Nikołajewej głośno zrobiło się w 1950 roku, gdy zwyciężyła w wielkim, międzynarodowym Konkursie w Lipsku, zorganizowanym z okazji 200-lecia śmierci Jana Sebastiana Bacha. Podobno w kategorii fortepianu trzeba było wykonać jedno wybrane preludium i fugę z „Das Wohltemperierte Klavier”, a ona poprosiła jurorów, by sami zdecydowali, co ma z…
  continue reading
 
Praga była pierwszym miastem na świecie, które w pełni poznało się na geniuszu Mozarta. Dla Pragi napisał on swoją najlepszą operę – „Don Giovanniego” oraz najsłabszą – „Łaskawość Tytusa”. Prażanie starali się okazać Mozartowi jak najwięcej uwielbienia i docenienia, zarówno za jego życia, jak i po śmierci. Choć za życia nie mogli dać mu tego, czego…
  continue reading
 
Dzielnica, w której zamieszkałem w Pradze, Smíchov, jeszcze nie istniała, gdy po raz pierwszy Mozart przybył do Pragi w styczniu 1787 r. Na jej obecnym terenie znajdowała się w zasadzie tylko jedna budowla – Willa Bertramka należąca do małżeństwa wpływowych muzyków – kompozytora i pianisty Františka Xavera Duška i jego żony, Josefíny Duškovej. Moza…
  continue reading
 
Rok 1978. Avery Fisher Hall, Nowy Jork. Jeszcze na estradę nie wyszła Victoria de los Angeles, a już na widowni rozlega się gorący aplauz, który zdaje się nie mieć końca. Publiczność klaszcze, gwiżdże, pokrzykuje. Ta sama publiczność od wielu lat nie słuchała głosu artystki na operowej scenie, a jest go ciągle tak samo spragniona. „Vicky z Los Ange…
  continue reading
 
Zapraszam do posłuchania odcinka na żywo, który w całości poświęciłem omówieniu wyników II Międzynarodowego Konkursu Chopinowskiego na Instrumentach Historycznych, który zakończył się 14 października 2023 roku w Warszawie. Opowiadam, dlaczego słucham Konkursów Chopinowskich, czemu na końcu dostajemy uśrednione wyniki, a indywidualności odpadają po …
  continue reading
 
Arnold Rosé, znakomity skrzypek, przez pół wieku koncertmistrz nie tylko Wiedeńskich Filharmoników, ale także opery, bez mrugnięcia okiem w wieku 75 lat został wyrzucony z zespołu, któremu poświęcił niemal całe życie. Powód był prosty – z pochodzenia był Żydem, a w nazistowskim państwie, którym Austria stała się po Anschlussie, dla Żydów, nawet tak…
  continue reading
 
Wojenna przeszłość Filharmonii Wiedeńskiej przez lata trzymana była w tajemnicy. Filharmonia broniła dostępu do swoich archiwów, a na pojawiające się po wojnie niewygodne pytania dziennikarzy odpowiadała wymijająco, zasłaniając się tym, że ważna jest muzyka i nią orkiestra chce się zajmować, a nie polityką. Trudno się dziwić, że instytucja tak piln…
  continue reading
 
Gdy Andrea Bocelli wystąpił w 1999 roku jako tytułowy Werther w operze Masseneta w wystawianej w Detroit, poniósł sromotną klęskę. Jak wielką, wystarczy sięgnąć do recenzji owego spektaklu. Wcale mu to jednak nie zaszkodziło. Dostał owacje na stojąco i niczym się nie przejmując, dalej twierdził, że jego kariera dzieli się na popową i klasyczną. Ows…
  continue reading
 
Należał do paryskiej bohemy, przyjaźnił się z Verlainem. Był duszą towarzystwa, miłośnikiem malarstwa oraz wyznawcą Wagnera. Gdy w Monachium usłyszał po raz pierwszy „Tristana”, powiedział: „Na to A w wiolonczelach czekałem całe życie”. Kompozytorem na poważnie stał się dopiero po czterdziestce i na zrealizowanie marzeń miał tylko kilkanaście lat. …
  continue reading
 
W szóstym odcinku na żywo m.in. o tym, czy edukacja muzyczna w Polsce to katastrofa, czy inscenizacje operowe powinny wystartować w wyścigu o uwagę widza z popularnymi serialami, a także, czy można grać Bacha na gitarze (Można, jeszcze jak!). Ponadto: wyzwania współczesnej krytyki muzycznej, poglądy Elżbiety Chojnackiej na HIP, a także odpowiedź na…
  continue reading
 
„Nie siedzieliśmy bezczynnie, zanosząc się łzami na brzegach Babilonu, a nasze pragnienie kultury było tak samo silne, jak wola życia” – napisał w eseju „Goethe i getto” Viktor Ullmann. Uprawienie muzyki, chodzenie na koncerty, przygotowywanie recitali i widowisk dla wielu mieszkańców getta Theresienstadt było sposobem przetrwania – starali się odt…
  continue reading
 
Podróż do getta Theresienstadt przypomina podróż do kolejnych kręgów piekła Dantego. Poznajemy mroczny świat, słuchając opowieści jego mieszkańców, których przedstawia przewodnik – Wergiliusz. Naszych bohaterów od tych u Dantego różni jedno – wszyscy byli winni tego samego „przestępstwa” – swojego pochodzenia. Naszym Wergiliuszem będzie w tej podró…
  continue reading
 
Jak to możliwe, by w piekle, które naziści urządzili Żydom w niewielkim garnizonowym mieście Terezin, mogło zaistnieć życie kulturalne godne europejskich miast? „Modelowe getto”, jak je nazwali hitlerowcy, było miejscem kaźni i upodlenia: co najwyżej półtora metra kwadratowego przestrzeni na jednego człowieka. Brak wody, jedzenia, katastrofalne war…
  continue reading
 
Sara Scuderi była jedną z największych śpiewaczek lat trzydziestych. Zadebiutowała w wieku zaledwie 19 lat. Niedługo później dostała propozycję z La Scali, gdzie tryumfowała przez siedem sezonów, występując m.in. u boku Beniamina Gigli. Gdy pod koniec lat czterdziestych przeszła na emeryturę, pamięć o niej zaczęła gasnąć. Ostatnie lata życia spędzi…
  continue reading
 
Była wielką gwiazdą opery czasów Króla Słońca i bohaterką masowej wyobraźni. Równie dobrze władała niskim głosem, który dzisiaj określilibyśmy kontraltem, co szpadą. Podobno potrafiła w jednym pojedynku położyć trzech mężczyzn. Wychowana w królewskich stajniach wspięła się na sam szczyt operowego świata, a jej zbrodnie (miała na koncie podpalenie k…
  continue reading
 
„Wyglądam jak wszystkie inne upiory, same kości i pomarszczona skóra” – wspominała jedna z mieszkanek Leningradu. Ludzie uwięzieni w pułapce, zamknięci w oblężeniu, czuli się więźniami własnych ciał, domagających się posiłku. Nie poznawali się w lustrach, a czasem własne odbicie doprowadzało ich do szaleństwa. Głód odczłowiecza, sprawia, że umiera …
  continue reading
 
W oblężonym Leningradzie zaczęła się zima. Temperatury spadały do -30 stopni, racje żywnościowe zmniejszono. Armia Czerwona nie była w stanie przełamać niemieckiego okrążenia, a utrudnione dostawy sprawiły, że liczba odnotowywanych oficjalnie zgonów z powodu głodu rosła z każdym tygodniem. Nadzieję zaczęło budzić załamanie niemieckiej ofensywy pod …
  continue reading
 
W tragicznej historii XX wieku trudno o drugie takie dzieło. „VII Symfonia Leningradzka” Dmitrija Szostakowicza, pełna rozmachu kompozycja została w radzieckiej prasie okrzyknięta „tryumfem człowieczeństwa zrodzonym z sumienia radzieckiego narodu, który bez wahania podjął, walkę z siłami zła”. Tryumf ten, którego najpełniejszym wyrazem była prezent…
  continue reading
 
„Gdyby nie Bach, być może nigdy nie zostałbym pianistą” – powiedział niegdyś Glenn Gould, którego nazwisko z Bachem połączyło się tak ściśle, że nagrane przez niego „Wariacje Goldbergowskie”, obecnie sprzedane już w łącznej liczbie ponad 2 milionach płyt, Stefan Rieger nazwał „Gouldbergowskimi”. Skąd to połączenie? Dlaczego akurat Bach? Jak daleko …
  continue reading
 
To było krótkie życie, w którym wydarzyło się więcej niż w niektórych trzykrotnie dłuższych. Vítězslava Kaprálová zmarła w wieku 25 lat. 9 lat z tego poświęciła komponowaniu i jako pierwsza Czeszka stanęła na czele Praskiej Filharmonii, a także jako pierwsza kobieta zadyrygowała BBC SymphonyOrchestra. Te lata były bardzo owocne – pozostawiła po sob…
  continue reading
 
Gdy jeden z pierwszych krytyków muzycznych, Johann Adolph Scheibe wyliczał największych kompozytorów swojej epoki, obok Telemanna, Händla, Keisera wymienił nazwisko Johanna Kuhnaua. Gdy w zeszłym roku, dokładnie 5 czerwca minęło 300 lat od jego śmierci, nikogo ta rocznica specjalnie nie obeszła. Czy to sprawiedliwe, że pamiętany jest dzisiaj główni…
  continue reading
 
Sale koncertowe już są martwe - powiedział Glenn Gould w 1966 roku, dwa lata po tym, jak przestał publicznie występować i zamknął się w studiu nagraniowym. Jego zdaniem technologia rejestracji dźwięku miała walnie przyczynić się do upadku filharmonii. Co więcej, nagrania miały fundamentalnie zmienić słuchacza, który stanie się równym partnerem wyko…
  continue reading
 
16 kwietnia 1945 roku Filharmonia Berlińska zagrała swój ostatni koncert przed ostatecznym upadkiem III Rzeszy. W programie znalazł się poemat symfoniczny “Tod und Verklärung” Ryszarda Straussa i był to wybór symboliczny - “Reichsorchester” umarła, aby niedługo później odrodzić przemieniona. Można jednak popatrzyć na to inaczej - Filharmonia Berliń…
  continue reading
 
W piątym odcinku na żywo sporo pianistyki: wspomnienie o „świetlistym pianiście”, czyli Menahemie Presslerze, kilka słów o Ingrid Haebler i jej (zbyt) perfekcyjnej pianistyce, o tym, jak Liu gra „V Suitę francuską” Bacha i dlaczego to nie mój klimat. Są także odpowiedzi na Wasze pytania i m.in. o to, dlaczego bogowie wjechali do Walhalli polonezem …
  continue reading
 
W jej grze było wszystko – płacz, radość, modlitwa i skarga. Całe życie spędziła w Związku Radzieckim, kraju niewoli, w którym do końca pozostała wolna w swoim duchowym świecie przepełnionym wiarą prawosławną, europejską literaturą i filozofią. Wszystko, co robiła, robiła otwarcie i płaciła za to wysoką cenę. Nie miała niczego – nie kolekcjonowała …
  continue reading
 
For a long time, I wanted to ask this question to someone who has been at the top of the opera world. The opportunity recently arose when Ermonela Jaho, one of the most outstanding opera singers, announced as the Artist of the Year 2022 by the International Classical Music Award, came to Wrocław. She performed for the first time in Poland during a …
  continue reading
 
To pytanie od dawna chciałem zadać komuś, kto znalazł się na operowym szczycie świata. Okazja nadarzyła się niedawno, gdy do Wrocławia przybyła Ermonela Jaho, jedna z najwspanialszych śpiewaczek operowych, ogłoszona Artystą Roku 2022 przez International Classical Music Award. Wstrząsająca kreacja Violetty w Traviacie, poruszająca Cio Cio San w Mada…
  continue reading
 
„Jeszcze wiele czasu musi się nałożyć na wiele miłości, aby prawdziwie doceniono geniusz Glenna Goulda” – powiedział kiedyś Yehudi Menuhin. Gould to muzyczny Światowid: kunszt pianistyczny to tylko jedna z jego wielu twarzy, innymi są: myśliciel, popularyzator, publicysta, dyrygent, kompozytor, autor audycji i słuchowisk. W najnowszym odcinku stara…
  continue reading
 
Partia skrzypiec w arii "Gebt mir meinen Jesum wieder" symbolizujedźwięk srebrników rzucanych na posadzkę świątyni przez Judaszaboleśnie żałującego haniebnej zdrady – twierdził w swoichaudycjach Piotr Orawski. Brzmi efektownie, ale czy słuchając muzykidawnej, nie przesadzamy w wyszukiwaniu ukrytych znaczeń? Możewyobraźnia podpowiada nam zbyt wiele?…
  continue reading
 
Słynny film Todda Fielda miał zdobyć co najmniej jedną statuetkę Oscara. Nie zdobył, ale i tak zrobiło się o nim bardzo głośno, a to za sprawą sugestywnej tytułowej roli Cate Blanchett. Nie wszystkim w świecie muzyki klasycznej ta figura wszechwładnej i niestroniącej od przemocy dyrygentki się spodobała – film skrytykowała Marin Alsop, która stwier…
  continue reading
 
Tytularny organista w paryskim kościele Saint-Sulpice to jedno z najważniejszych stanowisk muzycznych we Francji – od wieków zarezerwowane dla rodowitych Francuzów. Miarę prestiżu tej funkcji wyznaczają wielkie nazwiska kompozytorów i organistów, którzy je zajmowali – na czele z Charlesem-Marie Widorem i Marcelem Dupré. Niedawno jednak gruchnęła in…
  continue reading
 
Od wenezuelskiego Barquisimeto do Nowojorskiej Filharmonii. To była długa i interesująca droga. Gustavo Dudamel, bez wątpienia jeden z najbardziej popularnych dyrygentów na świecie, niedawno został ogłoszony nowym szefem Nowojorskiej Filharmonii. Po kilkunastu udanych latach opuszcza Los Angeles Philharmonic i idzie ścieżką takich mistrzów, jak Art…
  continue reading
 
Ileż to razy po spektaklu operowym, który nie odbywał się w historycznym kostiumie, słyszałem w korytarzach narzekania i utyskiwania. Towarzyszyły im sentymenty rodem z czasów Bogusława Kaczyńskiego za wielkimi wieczorami w La Scali, diwami i tradycyjną scenografią. Byłem ciekaw, jak na taki sentyment reaguje reżyser Cezary Tomaszewski, który od da…
  continue reading
 
Wrzaski na próbach, wyzwiska, przemoc fizyczna i psychiczna, a wreszcie molestowanie seksualne. Te i inne zachowania zdarzały się w zawodzie dyrygenta nie raz, choć kojarzyły się głównie z postaciami historycznymi. Figurę tyrana z batutą niejako wskrzesił Todd Field w swoim głośnym filmie o fikcyjnej dyrygentce Lydii Tár (Cate Blanchett w tej roli)…
  continue reading
 
Z jednej strony to rodzaj violi da gamba, ale z drugiej także technika gry, która zmienia sposób brzmienia tego instrumentu i to na 59 różnych sposobów. Gambę kojarzymy głównie z repertuarem francuskim, a tymczasem wielka moda na na ten instrument zapanowała w Anglii. Skąd się to wszystko wzięło i na czym owa technika polega, opowiada Mateusz Kowal…
  continue reading
 
Loading …

Skrócona instrukcja obsługi