Przewidywanie przyszłości w badaniach naukowych, czyli do czego służy prerejestracja

Copernicus

W kolejnym odcinku opowiemy więcej o jednej z praktyk otwartej nauki, jaką jest prerejestracja badań. Przyjrzymy się temu, w jaki sposób pozwala ona poradzić sobie z problemem nadmiernej elastyczności badaczy w zakresie stawania hipotez po tym, jak znane są rezultaty badań (tzw. HARKing = Hypothesizing After the Results are Known). Przeanalizujemy najczęściej pojawiające się wątpliwości związane z prerejestracją oraz zastanowimy się, czy prerejestracja „działa” w praktyce. Na końcu omówimy specjalny format artykułów (Registered Report), w którym m.in. metoda badania i plan analiz wyników są recenzowane jeszcze przed zebraniem danych.

Pojęcie „otwartej nauki” przywoływane jest nieustannie w aktualnych dyskusjach toczonych w środowisku naukowym. Rozumie się przez nie otwarty (nieodpłatny i nieograniczony czasowo ani terytorialnie) dostęp do publikacji naukowych, a także udostępnianie przez naukowców zarówno wyników badań, jak i zgromadzonych danych oraz algorytmów wykorzystanych do ich przetwarzania. Celem postulowanych przez zwolenników „otwartej nauki” praktyk i rozwiązań jest zwiększenie przejrzystości całego procesu prowadzenia badań naukowych i publikacji ich wyników, unikanie patologii (takich jak oszustwa naukowe) i zwiększenie społecznego zaufania do nauki. Postulaty te wyłoniły się m.in. w odpowiedzi na kryzys replikacyjny, który obejmuje coraz większą liczbę dyscyplin naukowych, wstrząsa podstawami naszej wiedzy i podkopuje społeczne zaufanie do samej nauki. Nie mamy wątpliwości, że nauka odpowiedzialna społecznie musi spełniać kryteria “otwartej nauki”.

Gospodarzami podcastu są dr Katarzyna Jaśko (Uniwersytet Jagielloński) oraz dr Bartosz Janik (Uniwersytet Śląski w Katowicach).

Dofinansowano z programu „Społeczna odpowiedzialność nauki” Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach projektu „Otwarta Nauka w Centrum Kopernika”.