84 - Niewolnictwo

Historia Polski dla dzieci

Dzisiaj będziemy mówić o niewolnictwie. W naszych czasach niewolnictwo zwykle kojarzy się z czarnymi niewolnikami pracującymi na plantacjach bawełny w Stanach Zjednoczonych. Jednak niewolnictwo było kiedyś we wszystkich krajach, a niewolnikami byli ludzie o każdym odcieniu skóry. Nie tylko z rasy czarnej, ale także białej czy żółtej. W wielu krajach niewolnictwo istnieje do dzisiaj. My jednak dzisiaj skupimy się na niewolnictwie na ziemiach polskich.
W przeszłości w Europie wiele narodów dostawało się w niewolę. Najwięcej jednak niewolników pochodziło z pośród Słowian. Ale kim są Słowianie? Słowianie to ludzie mówiący podobnymi językami. Do Słowian należą Polacy, Czesi, Rosjanie i wiele innych narodów. Pamiętacie może legendę o Lechu, Czechu i Rusie? Ta legenda właśnie opowiada, że Lechici czyli Polacy są braćmi Czechów i Rusów. Są braćmi, bo wszyscy są Słowianami.
Niestety w średniowieczu, a także później właśnie Słowianie najczęściej stawali się niewolnikami. W tamtych czasach Germanie, Bizantyjczycy, później także Turcy i Tatarowie napadali na Słowian, brali ich w niewolę i sprzedawali. Niektórzy z tych słowiańskich niewolników trafiali ze wschodu aż na zachód do dalekiej Hiszpanii. Tych słowiańskich niewolników było tak wielu, że z czasem słowo Słowianin zaczęło oznaczać niewolnika. Słychać to jeszcze w naszych czasach np. w języku angielskim czy hiszpańskim.
po angielsku niewolnik - slave
po angielsku Słowianin - Slav
po hiszpańsku niewolnik - esclavo
po hiszpańsku Słowianin - eslavo
Co robili ci niewolnicy słowiańscy? Wielu z nich trafiało do krajów, w których była inna religia, np. islam. Zmieniano im imiona, uczono języka arabskiego. Dziewczynki zostawały żonami ludzi, którzy je kupili, a chłopców szkolono na żołnierzy. Niektórzy z tych małych chłopców wyszkolono na żołnierzy i wysłano do walki w Hiszpanii. Co ciekawe, ci żołnierze się później zbuntowali i w Hiszpanii w średniowieczu powstało królestwo Słowian. Na jakim terytorium w Hiszpanii rządzili tamci Słowianie? Tych małych słowiańskich chłopców wyszkolono na żołnierzy, dano im arabskie imiona, a potem wysłano ich do walki z chrześcijanami w Hiszpanii. Oni jednak się zbuntowali i zrobili swoje własne królestwo, które obejmowało miasto Dénia oraz wyspy: Majorka, Minorka i Ibiza.
Dlaczego Słowianie tak często stawali się wtedy niewolnikami? Jak już mówiłem napadali na nich Germanie, Bizantyjczycy, a później także Turcy i Tatarzy. Niestety królowie słowiańscy sami też sprzedawali innych Słowian. Być może słyszeliście o św. Wojciechu, który przybył do Polski za czasów Bolesława I Chrobrego. Przyjechał on nawracać pogan na chrześcijaństwo, ale wcześniej w Czechach próbował zapobiec sprzedawaniu słowiańskich niewolników do krajów muzułmańskich. Najczęściej jednak Słowianie stawali się niewolnikami podczas napadu. Jednym takim wydarzeniem się dzisiaj zajmiemy.
Co wydarzyło się w 1575 roku i dlaczego? W 1575 roku polskę najechali Tatarzy, którzy byli najemnikami Turków. Ten najazd im się udał i zdobyli wielu niewolników. Niektórzy historycy mówią, że zabrano w niewolę aż 50 tysięcy ludzi. Udało im się to, bo w Polsce było wtedy bezkrólewie. Ale co to znaczy?
Na początku 1575 roku król Polski Henryk Walezy wyjechał do Francji, aby zostać jednocześnie królem także Francji. Polacy dyskutowali czy oznacza to, że w Polsce jest bezkrólewie czy nie? Polska wprawdzie miała króla, ale przebywał on we Francji. I wtedy właśnie doszło do spustoszenia Podola.
Jan Kochanowski, polski poeta napisał o tym wiersz. Jest to Pieśń o spustoszeniu Podola. Posłuchajcie, jest ona po staropolsku. Ciekawy jestem jak wiele zrozumiecie z tej pieśni.
Wieczna sromota i nienagrodzona
Szkoda, Polaku: ziemia spustoszona
Podolska leży, a pohaniec sprosny,
Nad Niestrem siedząc, dzieli łup żałosny.
Kochanowski mówił tutaj o spustoszeniu ziemi podolskiej oraz o tym, że tych złapanych ludzi zaprowadzono aż nad rzekę Dniestr. Posłuchajcie dalej.
Niewierny Turczyn psy zapuścił swoje,
Którzy zagnali piękne łanie twoje
Z dziećmi pospołu a nie masz nadzieje,
By kiedy miały nawiedzić swe knieje.
Poeta mówi tutaj o Turkach, którzy wysłali Tatarów, aby zdobyli niewolników. Ci zabrali kobiety wraz z małymi dziećmi, które już nigdy nie wrócą do swoich domów.
Jedny za Dunaj Turkom zaprzedano,
Drugie do hordy dalekiej zagnano;
Córy szlacheckie (żal sie mocny Boże!)
Psom bisurmańskim brzydkie ścielą łoże.
Dalej Kochanowski opowiada, że zabrano ich aż za Dunaj, gdzie sprzedano ich Turkom. Tam podzielono tych zdobytych niewolników. Chłopcy najczęściej trafiali do janczarów, a dziewczynki do haremów. Co oznaczają te słowa? Turcy mieli dużo żon. Taki bogaty Turek miał specjalny dom, gdzie mieszkały wszystkie jego żony. Taki dom nazywał się harem. Było to trochę jak dom, ale trochę jak więzienie, bo nie mogły opuszczać tego miejsca. Z kolei chłopców brano do wojska i uczono ich walczyć w armii tureckiej.
W wyniku tego bezkrólewia i ataku Tatarskiego na Podole Polacy wybrali nowego króla, który miał bronić Polski. Został nim Stefan Batory, który zorganizował polską armię. Mówiliśmy o nim w poprzednim 83 odcinku, bo to on zmienił husarię. On też stworzył piechotę wybraniecką, ale o tym więcej powiemy w innym odcinku poświęconym królowi Stefanowi Batoremu.
Inne podkasty historyczne:
Tego dnia (rocznica na każdy dzień):
https://www.spreaker.com/show/tego-dnia
Historie Biblijne (historia postaci z Biblii):
https://www.spreaker.com/show/historie-biblijne
Hiszpańskie Historie (nauka historii i języka hiszpańskiego):
https://www.spreaker.com/show/hiszpanski