#065 Historia 7. Początki epoki żelaza

Nerdy Nocą

Historia, jakiej nie uczą w szkole, część siódma. Tej nocy suniemy przez XI i X wiek przed naszą erą, od bolesnych Ramzesów przez mandat niebios po łacinę. Uzupełnienia:

• prawdziwa anegdota o kleju,
• wynalazki: siewnik, zegar wodny, zegar słoneczny, tokarka,
• bitwa w dolinie rzeki Tollense (70 km od Świnoujścia),
• przypominamy nordycką epokę brązu,
• przepis na quiche z Kisz.

Epoka żelaza Praktyczne różnice między brązem a żelazem. Skąd brać rudę? Ukłon w stronę bakterii. Egipt Zaglądamy do Egiptu po bitwie pod Djahy. Dwudziesta dynastia bolesnych Ramzesów (Ramessydów). Pierwszy znany strajk w historii. Chwilę później spisek pałacowy przeciwko Ramzesowi III. Ambitne plany Ramzesa IV. Interesująca postać: Ramessesnakht, najwyższy kapłan Amona. Ramzes V i najazdy z Libii na Dolinę Królów. Ramzes VI — spokój w stolicy, potęga Ramessesnakhta i kryzys gospodarczy. Dzisiaj mam się dobrze, a jutro jest w rękach bogów. Ramzes VII i astronomiczne ceny zboża. Pomijalny Ramzes VIII. Ramzes IX i anegdota korupcyjna o rabunkach grobów. Śmierć Ramessesnakhta. Ramzes X, ostatni władca, który rządził także Nubią. Ramzes XI i całkowity rozkład władzy centralnej. Koniec 20. dynastii i Nowego Państwa (które nieprawidłowo nazywamy Nowym Królestwem), początek Trzeciego Okresu Przejściowego w Egipcie. Greckie wieki ciemne Zanik cywilizacji mykeńskiej. Sztuka protogeometryczna i wynalazek cyrkla. Zaglądamy do miasta Lefkandi na wyspie Eubei. Anatolia Imperium Hetytów upada, powstają królestwa późnohetyckie. Pierwszy alfabet, pismo protosynajskie. Powstają Frygia i Lidia. Asyria i Elam Środkowe Imperium Asyryjskie po obaleniu Tukulti-Ninurty. Krótkotrwałe Imperium Elamu. Jak się zakwalifikować jako imperium? Władca Asyrii Aszur-dan I i król Elamu Szutruk-Nahunte nadeptują Babilon. Babiloński król Nabuchonodozor I odgryza się i wymiata Elam z mapy. Asyria radzi sobie najlepiej w okolicy. Aszur-Resza-Iszi I uspokaja ambicje Babilonu oraz walczy z Amorytami i Ludami Lądu. Tiglat-Pileser I nakłada Aramejczykom (w 28 kampaniach), Fenicji, Frygii, ludom Kaska, a także buduje świątynie i parki oraz mówi o sobie bardzo dobrze. Fenicja Złoty wiek cywilizacji Fenicjan. Czym handlują? Śpią na srebrze. Omawiamy korpus cisjordański i wynalazek fałszowania pieniędzy. Libańskie cedry. Dziękujemy za wino w Europie. Skąd Fenicjanie biorą metale? Mityczne Kasyterydy, zasięg portów fenickich, miasto Kadyks. Indie Zanik urbanizacji po upadku cywilizacji Harappa. Okres wedyjski — rozważamy niuanse przekazów ustnych. Bitwa Dziesięciu Królów i królestwo Kuru. Wedyjskie źródła na temat życia codziennego, wytopu żelaza i podziału na kasty. Ameryka Południowa Cywilizacja Olmeków i miasto San Lorenzo Tenochtitlan zbudowane na terasach. Struktura społeczna odwzorowana w architekturze. Święte kanały. Wynalazki olmeckie: piramidy, rytualne upuszczanie krwi, pismo, piłka kauczukowa, oddawanie czci jaguarom, gigantyczne głowy, kalendarz długiej rachuby i zero. XI w. p.n.e. Schyłek Środkowego Imperium Asyryjskiego. Król Aszur-bel-kala w Asyrii walczy z Aramejczykami, buduje ogrody zoologiczne i botaniczne. Wojna domowa. Dziesięciu nieistotnych królów i ogólnie bryndza. Koniec Nowego Państwa (które nieprawidłowo nazywamy Nowym Królestwem) w Egipcie, czterysta lat karamby. Po nieszczęsnych Ramzesach nastaje 21. dynastia założona przez Smendesa. Podział władzy w Egipcie: Dolny dla króla, Środkowy i Górny dla kapłanów Amona. Kapłan Herihor mianowany królem, skomplikowane układy dynastyczno-polityczne. Ruchy w Atenach. Koniec władzy absolutnej i mitycznych władców miasta, ostrożne początki archontów, wyborów i rad. Alfabet fenicki! Pismo spółgłoskowe, które rozchodzi się szeroko po terenie. Chiny — koniec dynastii Shang krok po kroku. Najważniejszy król Di Xin wtrąca do więzienia swojego wasala, króla Wen. Król Wen wychodzi i podbija innych wasali króla Di Xin, który nie zwraca uwagi, ponieważ jest zajęty. Gigantyczna bitwa pod Muye. Zalety i wady uzbrajania niewolników. Początek najdłuższej dynastii starożytnych Chin — Zhou. Przypominamy koncepcję mandatu niebios i jej daleko idące konsekwencje. X w. p.n.e. Półwysep apeniński - lud Latynów i łacina. Rozważamy historię tych czasów przedstawioną w Biblii. Królestwo Izraela, królestwo Judei i król Dawid kontra archeologia. Na tron Egiptu wstępuje Libijczyk, Osorkon Starszy. Odcyfrowujemy następujące po nim zamieszania królewskie i połączenie urzędów królewskiego i kapłańskiego. Koniec 21. dynastii. Faraon Szeszonk I. Król Salomon i jego świątynia. Masoni, kabała, Indiana Jones. Upadek Zjednoczonego królestwa Izraela i faraon Sziszak. Sprawdzamy biblijną wersję historii i wpadamy twarzą w egipską chronologię. Na deser rozważamy obrazoburczą chronologię Davida Rohla i zapowiadamy następną część historii. Wrzuć pięć złotych na patronite.pl/kya! Zainwestujemy w produkcję tajnych kompletów. 2020.04.13 / 2020.05.01