Niewiele jest stolic tak rozległych i tak wewnętrznie złożonych jak Miasto Meksyk. Już sama nazwa tej aglomeracji podpowiada, że w grę wchodzi miejsce niestandardowe. Miejsce z historią sięgającą czasów prekolumbijskich, gdy zamiast ciągnących się po horyzont budynków było tam jezioro. W stolicy Meksyku mieszka Juan Villoro, dziennikarz, publicysta…

W chwili swoich narodzin Argentyna była państwem znacząco mniejszym niż obecnie. To, że dzisiaj rozpościera się na przestrzeni ponad 3 tysięcy kilometrów, zawdzięcza podbojom na dalekim południu kontynentu - w Patagonii. Mimo że teren był izolowany i trudno dostępny, miał już wówczas swoich gospodarzy. Nie przeszkodziło to Argentyńczykom w radykaln…

Za 6 lat Belgia obchodzić będzie 200 lat niepodległości. Niewielki kraj, który choć leży na uboczu stanowi centrum Europy, zbudowali Flamandowie i Walonowie. Dwie społeczności, które dzieli język, historia oraz geografia. Mimo bezdyskusyjnych różnic do dzisiaj są w stanie wspólnie szukać porozumienia, by łączyć ogień z wodą. Są razem, ale osobno - …

[Ze względu na niezależny od autora BŚ błąd serwera należącego do Spotify oryginalny odcinek #200 urywa się przed zakończeniem. Ta wersja jest wersją pełną po ponownym przesłaniu na serwer pliku z odcinkiem] W oczach wielu mieszkańców Globalnego Południa Europa jawi się jako wymarzone miejsce do życia. Część z nich decyduje się na migrację ze swoic…

W oczach wielu mieszkańców Globalnego Południa Europa jawi się jako wymarzone miejsce do życia. Część z nich decyduje się na migrację ze swoich ojczyzn, a gdy droga legalna pozostaje zamknięta, wybierają kosztowną i często obarczoną wysokim ryzykiem pomoc przemytników. Nawet jeśli dostaną się do celu swojej podróży, na miejscu grozi im deportacja. …

Jaką rolę pełni ambasador? Gdzie leżą granice jego wolności? Jaka powoduje nim motywacja? A także jak daleko może podejmować ryzyko? Mimo że praca dyplomatów jest regulowana zarówno protokołem dyplomatycznym, jak i instrukcjami z kraju macierzystego, nie wszystkie pytania mają jednoznaczną odpowiedź. Pewne jest natomiast, że kluczem do kraju, w któ…

Ornitologia sięga swoją historią czasów antycznych, ale jej rozkwit to dopiero XIX wiek. Już wtedy po raz pierwszy obrączkowano ptaki, by móc zrozumieć ich życie i zwyczaje. W wieku XXI wciąż używamy tej samej metody, do której dołączyły nowe rozwiązania z użyciem zaawansowanego sprzętu. Mimo tego nasza wiedza o ptakach wciąż jest niekompletna. Wym…

W elektroniczne gry wideo na świecie gra ponad pół miliarda ludzi. To jedna z najszybciej rozwijających się form rozrywki, z którą związane są duże pieniądze. Równolegle do gier używanych rekreacyjnie organizowane są turnieje i mecze, w których ścierają się profesjonalni gracze. To oni tworzą e-sport. To rywalizacja, dla której areną są gry wideo. …

Jeśli wziąć pod uwagę zasoby naturalne oraz możliwości rolnictwa, Republika Wybrzeża Kości Słoniowej należy do najbogatszych państw Afryki. Mimo nazwy, najważniejsza dla kraju jest produkcja kakao - to światowy lider, który dostarcza ponad 30 procent globalnej produkcji tego surowca. W odróżnieniu od wielu państw regionu, ojczyzna Iworyjczyków prze…

Można przyjąć, że na jednego człowieka przypadają blisko 3 miliony pająków. Mało jest zwierząt, które mają gorszą od nich reputację. Jej podstawa bierze się z faktu istnienia pająków jadowitych, jednak zaledwie garstka z nich stanowi dla ludzi realne zagrożenie. Chociaż znamy ok. 50 tysięcy gatunków tych zwierząt, nasza wiedza na ich temat jest zas…

Wybrzeże Somalii przez lata było uważane za jeden z mateczników współczesnych piratów. To tam zdarzało się najwięcej ataków na statki handlowe, co nierzadko kończyło się porwaniem załóg i żądaniem okupu. Dzisiaj somalijscy piraci są cieniem swojej świetności, ale nie tylko oni stanowią zagrożenie na morskich szlakach. Od listopada 2023 roku na Morz…

Niemal 70 procent powierzchni Japonii zajmują góry. Wiele z nich pokrytych jest lasami. Jeśli wziąć pod uwagę fakt, że cała Japonia jest niewiele większa od Polski, a ludzi żyje tam trzy razy więcej niż w naszym kraju, wtedy stanie się jasne, dlaczego Japończycy zmuszeni są osiedlać się na relatywnie małej przestrzeni, tworząc tak gigantyczne aglom…

Aczowie to jedna z rdzennych społeczności zamieszkujących Paragwaj. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu żyli w izolacji i ich kontakt ze współczesnym światem był bardzo ograniczony. Mimo że tworzą zaledwie ułamek populacji państwa, najnowsza historia Paragwaju jest blisko związana z ich losem i odcisnęła na nich swoje wyraźne piętno. Dzisiaj, konfrontuj…

Błyskawiczny rozwój sztucznej inteligencji (SI) rodzi pytania o przyszłość. W ciągu najbliższych lat SI może wpłynąć nie tylko na rynek pracy, ale także na wiele innych aspektów życia ludzi, w tym na przebieg konfliktów zbrojnych. Istnieją już drony bojowe, które są w stanie samodzielnie, bez udziału człowieka, atakować wyznaczone cele. Można się s…

Jakucki szaman powinien mieć bęben i płaszcz. Powinien też być odpowiednio skomunikowany z przylegającymi do nas światami, by móc ingerować tam, gdzie ingerować trzeba. Ale skąd to wszystko wiemy? Skąd wiedzą o tym sami Jakuci? Czy po wielu dekadach zwalczania przez ZSRR jakuckich wierzeń można je teraz zrekonstruować? A jeśli tak, do jakiego stopn…

W XXI wieku dwa tsunami zapisały się w historii. W 2004 roku po trzęsieniu ziemi na dnie Oceanu Indyjskiego powstały fale, które spustoszyły wybrzeża kilku azjatyckich państw. W 2011 roku tsunami uderzyło w Japonię, niszcząc m.in. elektrownię atomową Fukushima 1. Oba te zdarzenia wydają się wyjątkowe, jednak tsunami zdarzają się częściej niż dotych…

Pekin nie kryje, że jego celem jest włączenie Tajwanu w granice Chińskiej Republiki Ludowej. By ten cel osiągnąć, prezydent Xi Jinping stara się wpłynąć na Tajwańczyków, by ci z kolei wpłynęli na swoje władze. W arsenale Chin, oprócz okrętów, myśliwców i bombowców znalazła się też bogini Mazu, której kult jest na Tajwanie bardzo popularny. (Jak wie…

Mało jest zwierząt tak wyjątkowych jak niesporczaki. Ich zachowanie i umiejętności wciąż zadziwiają biologów. Niesporczaki, które zobaczyć można jedynie po mikroskopem, są niezwykle odporne i wytrzymałe. Odporność ta wykracza poza naszą wiedzę o organizmach żywych i nasuwa kluczowe pytanie: jak one to robią? Poszukiwania odpowiedzi trwają. Gdy ją z…

W latach 70. XX wieku król małego, himalajskiego państwa zdecydował się na zmiany. Postanowił przeprowadzić swoje królestwo z czasów feudalnych do nowoczesności. Jednocześnie stworzył koncepcję, która wówczas wydawała się niedorzeczna: chciał, by najważniejszym celem państwa stał się dobrostan jego obywateli. W ten sposób w opozycji do Produktu Kra…

W XII wieku powstało Królestwo Sycylii. W różnych postaciach istniało do XIX wieku, gdy w 1861 roku wyspa została wchłonięta przez nowe, zjednoczone państwo włoskie, na czele którego stanął Wiktor Emanuel II. Mimo tego Sycylijczycy do dzisiaj podkreślają swoją odrębność i dystans do władz w Rzymie. Na czym ta odrębność polega? Czym Sycylia różni si…

Po raz ostatni człowiek był na Księżycu w 1972 roku. Od tego czasu na miejscu pojawiały się jedynie maszyny, które z większym lub mniejszym sukcesem lądowały na powierzchni. Za dwa lata ludzka stopa znowu ma stanąć na Księżycu. Zanim się to stanie, powstać musi odpowiedni sprzęt, który zapewni astronautom bezpieczeństwo i warunki do pracy w miejscu…

W Izraelu mieszka ok. 20 tysięcy Karaimów. Może więcej, może mniej - trudno ocenić. Podobnie niejasne są wyniki ostatniego spisu powszechnego w Polsce, z których wynika, że Karaimów w kraju jest nieco ponad trzystu. Ta liczba najpewniej jest zawyżona, a skoro tak, to kim są ludzie, którzy do Karaimów nagle zaczęli się zaliczać? I co ich postawa mów…

Gdybyśmy chcieli dotknąć przeszłości Ziemi, powinniśmy dotknąć krokodyla. Co prawda za sprawą tego manewru moglibyśmy stracić palce lub rękę, jednak bylibyśmy blisko zwierzęcia, którego historia sięga nawet 200 milionów lat. Mimo że ze względu na ewolucję krokodyle należą do najstarszych żyjących dziś zwierząt, wciąż niewiele o nich wiemy. Dla bada…

W 1925 roku na terenie amerykańskich stanów Missouri, Illinois oraz Indiana pojawiło się tornado. Przez 3,5 godziny żywioł zmiótł z powierzchni ziemi kilka miast, pozbawiając życia blisko 700 osób. Tornado z roku 1925 uważane jest za jedno z największych i najbardziej destrukcyjnych w historii Stanów Zjednoczonych. Jednak tornada to dla obszaru ame…

Narody mają swoje symbole, historię i mit założycielski. Nie inaczej jest na Węgrzech. Jednak tam wszystkie te elementy ulegają szybkiej transformacji. Rozpoczęła się po roku 2010. Wtedy do władzy doszedł Fidesz, partia obecnego premiera Victora Orbana, który od tego czasu nieprzerwanie dzierży władzę. Okazało się, że w ciągu nieco ponad dekady Orb…

Dobrze zrobione zdjęcie przyrodnicze łatwo wpada nam w oko. Wydaje się szczególnie cenne, gdy widać na nim trudne do uchwycenia zwierzęta, które pobudzają naszą wyobraźnię. W europejskich warunkach to mogą być duże drapieżniki takie jak wilki, niedźwiedzie lub rysie, ale też cała paleta ptaków od orłów po rzadkie dzięcioły. Fotografów z aparatem po…

Większość Nubijczyków zamieszkujących Egipt i Sudan prowadzi życie w oparciu o tradycję i prawo religijne. Mężczyzna powinien się ożenić, a kobieta wyjść za mąż. Zasady poszukiwania życiowego partnera są ściśle określone. Szczególnie Nubijki mierzyć się muszą z surowymi, społecznymi wymaganiami, które dotyczą zarówno czasu przed ślubem, jak i po je…

Kuba była jednym z pierwszych lądów, które skolonizowali Europejczycy. Wyspa zyskała niepodległość dopiero w 1902 roku i od tamtego czasu pozostaje pod wpływem potężnego sąsiada, Stanów Zjednoczonych. Po rewolucji kubańskiej i romansie z ZSRR wyspa została objęta amerykańskimi sankcjami - tak jest do dzisiaj. Na Kubie, już bez Fidela Castro, ludzie…

Co z długodystansowymi szlakami górskimi ma wspólnego stonka? Jak wygląda lądowanie śmigłowca, gdy brakuje mu jednego koła? Czy na górę o wysokości powyżej 5000 metrów można wejść między śniadaniem a kolacją? I dlaczego w Gruzji jest coraz więcej turystów z Indii? O tym wszystkim dowiecie się z odcinka, którego gośćmi są Bartosz Malinowski (Wielki …

Chcemy wierzyć, że to, jakie podejmujemy w życiu decyzje, zależy od nas samych. My natomiast zależymy od kultury, w której jesteśmy zanurzeni tak dalece, że łatwo o tym zapomnieć. Nasza kultura podpowiada, co jest normą i jak znaleźć się w grupie podobnych do siebie ludzi. Co jednak, gdy na swojej drodze spotykamy ludzi, których kultura jest znaczą…

Jak wygląda dzisiejszy cyrk od środka? Na ile ma związek z tym, co w namiotach cyrkowych oglądaliśmy jeszcze 20 lat temu? Iloma piłeczkami trzeba żonglować, by w świecie żonglerów zapewnić sobie uznanie? I dlaczego ten świat nie jest dla wszystkich? Odpowiedzi na te pytania znajdziecie w tym odcinku. (Początek rozmowy: 0’50”) --- Send in a voice me…

Odkrywanie i opisywanie nowych gatunków roślin wciąż jest możliwe. Szansa na ich znalezienie rośnie wraz ze zróżnicowaniem biologicznym miejsca poszukiwań. Wydawać by się mogło, że pierwszym wyborem są tu lasy deszczowe, tymczasem to Azja Środkowa - z jej górami i stepami - okazuje się wręcz botanicznym rajem, który opisywali ludzie od zarania dzie…

Świat przyspiesza. Jeszcze nie oswoiliśmy się z przełomem związanym z rozwojem sztucznej inteligencji, a już z laboratoriów dochodzą do nas informacje o stworzeniu syntetycznych ludzkich embrionów. Ostatnie miesiące to kolejne osiągnięcia nauki, które do niedawna były nie do pomyślenia. Tym samym nowa rzeczywistość rodem z powieści S-F coraz bardzi…

Muzeum Brytyjskie to jedna z największych placówek tego typu na świecie. Znajdują się tam działa sztuki - nie tylko starożytnej - które przywieziono do Anglii z wielu zakątków globu. Teraz do British Museum w Londynie, jak i do podobnych mu instytucji z długą tradycją, coraz częściej pukają kraje, z których dane artefakty zabrano. Czy muzea są goto…

We Francji niszczą francuskie wino. Rząd w Paryżu przeznaczył na ten cel ponad 200 mln euro. Ta z pozoru absurdalna aktywność ma głęboki sens i nie zdarza się po raz pierwszy w historii winiarstwa. Wino bowiem to przede wszystkim produkt rolniczy, który musi znaleźć nabywcę, a o tego jest coraz trudniej nie tylko we Francji. Młodzi ludzie częściej …

Rdzenną ludnością Skandynawii, której historia sięga ponad 2 tysięcy lat, są Saamowie. Zamieszkują Norwegię, Szwecję, Finlandię oraz Rosję. W pierwszym z wymienionych krajów Saamowie od połowy XIX wieku do drugiej połowy wieku XX musieli mierzyć się z planową norwegizacją. Na celowniku władz w Oslo znalazła się również mniejszość etniczna, o której…

Białoruskie regiony takie jak Polesie czy Poniemnie to obszary wieloetniczne i transgraniczne. Mają swoją specyfikę i zróżnicowanie. Do dzisiaj zachowała się tam kultura ludowa, która przejawia się choćby w tradycjach muzycznych. Ich tropem podążają etnomuzykolodzy. Odwiedzając białoruskie wsie, szukają śladów przeszłości, jak i tego, co w tradycja…

W tym sezonie wspinaczkowym władze Nepalu wydały 478 pozwoleń na wspinaczkę na Evereście. Siedemnaście osób, które próbowały wejść na szczyt nigdy nie wróci do domu - zginęli. To tragiczny rekord. Duży wpływ na sytuację ma komercjalizacja wspinaczki w górach wysokich oraz nieprzygotowanie wspinaczy-amatorów. Wielu z nich zostaje w górach na zawsze …

Co podczas rozmowy oznaczają podniesione brwi naszego rozmówcy? Zdziwienie? Zaskoczenie? Wszystko zależy od tego, kto tym rozmówcą jest i z jakiego regionu świata pochodzi. Tak przejawiają się różnice międzykulturowe, które nie ograniczają się jedynie do gestów i mowy ciała. Ich rola w komunikacji między ludźmi jest znacznie głębsze i znacznie ważn…

W Izraelu i w Autonomii Palestyńskiej znowu wrze. Izrael przeprowadza bezpardonowe akcje wojskowe, a w odpowiedzi dochodzi do palestyńskich zamachów. Po obu stronach giną ludzie. Po raz kolejny konflikt zaczyna niebezpiecznie eskalować. Mimo tego w Jerozolimie, która często jest areną niepokojów, sytuacja wydaje się stosunkowo spokojna. W tym miejs…

W 2014 roku zespół japońskich naukowców otrzymał Nagrodę Nobla za stworzenie nowego rodzaju oświetlenia typu LED. To miała być rewolucja, znaczący postęp w technologii tworzenia sztucznego światła. Jednak coraz częściej to, co rozświetla nasze domy i nasze miasta poddawane jest krytyce. Czy zmiany, które mają wpływ na ludzi i środowisko naturalne, …

W drugiej połowie lat 70. XX wieku Pol Pot i kierowany przez niego ruch Czerwonych Khmerów doprowadził Kambodżę na skraj upadku. Z powierzchni ziemi zniknęło blisko 25% populacji kraju, a ci, którym udało się przetrwać, rozpoczęli później mozolną odbudowę zniszczonego państwa. Dzisiaj, blisko ćwierć wieku po rewolucji Pol Pota, Kambodża zdaje się p…

Indusi byli na Księżycu na długo przed Amerykanami i misją Apollo 11. To fakt. Fakt dla tych, którzy czerpią wiedzę z dawnych induskich ksiąg. To tam znajdować ma się prawda oraz wskazówki, którymi kierować powinien się “prawdziwy Indus”. Prawdziwy czyli jaki? Czy musi być wyznawcą hinduizmu? A jeśli nie, jaka powinna stać za nim historia i czy moż…

Dlaczego polarnicy po wyprawach odwiedzają stomatologów? Czy na Antarktydzie rozmiar buta ma znaczenie? I dlaczego w trakcie marszu na biegun południowy warto rozważyć wzięcie spódnicy? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziecie w plenerowej rozmowie z Mateuszem Waligórą, który po raz pierwszy publicznie opowiada o kulisach swojej wyprawy na Antar…

W 1998 roku w Irlandii Północnej podpisano porozumienie pokojowe między dwiema grupami mieszkańców. Miał to być koniec wieloletniego konfliktu, w którym po jednej stronie byli ci, którzy chcieli dołączenia tego obszaru do Republiki Irlandii, a po drugiej znajdowali się Brytyjczycy pragnący pozostania w granicach Zjednoczonego Królestwa. Po 25 latac…

Mamy skłonność do marnowania żywności. Nie zdajemy sobie też sprawy, ile wartościowego jedzenia znajduje się na łąkach i w lasach - tuż obok, w zasięgu ręki. To tam znajdziemy składniki na pożywne sosnokersy lub ciasto z pokrzywami. Wiedza o tzw. dzikiej kuchni niegdyś była powszechna. Zapewniała urozmaicenie diety, a gdy ludzi nawiedzała klęska gł…

Kolejny odcinek Brzmienia Świata, który jest efektem reporterskiego wyjazdu - tym razem na Lofoty. To norweski archipelag zamieszkany przez mniej niż 25 tysięcy ludzi. Mimo geograficznego odosobnienia, Lofoty należą do najbardziej popularnych miejsc odwiedzanych przez turystów w Europie. Wszystko przez spektakularne góry i fiordy. A jak i czym żyją…

W 2022 roku do Kenii przyjechało blisko 1,5 mln turystów. Większość z nich odwiedziła parki narodowe, dzięki którym Kenia należy do najpopularniejszych państw na turystycznej mapie wschodniej Afryki. Dzikie zwierzęta takie jak lwy, słonie czy żyrafy przyciągają, podobnie jak krajobraz, który w południowej części kraju zdominowany jest przez rozległ…

“Różnorodność jest wartością, a nie obciążeniem”, tak mówi Łukasz Maurycy Stanaszek, odkrywca Urzecza. Był to nieduży region oparty o Wisłę. Istniał przez kilkaset lat jako efekt zderzenia trzech odrębnych grup. Jedną z nich byli Olędrzy, potomkowie niderlandzkich osadników. Swoją pracą, nierozerwalnie związaną z Amazonką Mazowsza, doprowadzili do …

Quechua tworzą grupę około kilkunastu milionów ludzi. ⁠Zamieszkują zachodnią część Ameryki Łacińskiej, przede wszystkim Peru. Wielu z nich zachowało tradycyjny sposób rozumienia świata, w którym ważną część stanowią Andy, a ich szamani wciąż pozostają w kontakcie z Pachamamą. Wbrew pozorom Pachamama nie jest odpowiednikiem postaci, którą w Europie …