Kolegium Europy Wschodniej Podcasty

W rozmowie z Piotrem Pogorzelskim w podcaście Po prostu Wschód ekspertka podkreśliła, że prezydent Milo Đukanović, którego ugrupowanie do zeszłego roku kontrolowało władzę w Czarnogórze, bardzo obawia się możliwych rozliczeń związanych ze swoimi rządami. Niektórzy analitycy określają je, jako kleptokrację z rozwiniętą na dużą skalę korupcją. Dlateg…

W różnych częściach świata choroby, w tym covid-19 przebiegają w sposób odmienny i w nierównomiernym tempie. Stąd fale pandemii wirusa, który lepiej się rozprzestrzenia w miesiącach chłodnych, uzależnione są od zmian pór roku na poszczególnych kontynentach. Intensywność pandemii zależy także od mobilności ludzi i interakcji między nimi. Kluczowe zn…

Poprzednie długoterminowe porozumienie o kupnie gazu między Węgrami i Rosją zostało zawarte w 1995 roku i właśnie teraz wygasa. Nowe ma obejmować 10 plus 5 lat, co oznacza, że po 10 latach nastąpi zmniejszanie zakupionej ilości, która początkowo ma wynosić 4,5 mld m sześciennych rocznie. Dr Dominik Hejj z Instytutu Europy Środkowej zwrócił uwagę w …

Agresją i terrorem Aleksandr Łukaszenka przytłumił rewoltę. Ludzie są zastraszeni, a kraj ociera się o totalitaryzm. Represje grożą za wpisy w Internecie czy wieszanie symboli w oknach i na balkonach. Kamil Kłysiński, analityk Ośrodka Studiów Wschodnich specjalizujący się w Białorusi podkreśla, że „ludzie są zastraszeni, ale w serach mają poglądy p…

24 sierpnia Ukraina obchodziła 30-lecie odrodzenia niepodległości. Z tej okazji Piotr Pogorzelski, autor podcastu Po prostu Wschód objechał Ukrainę - od położonego na zachodzie Lwowa, aż do Charkowa, tuż przy granicy z Rosją. Rozmawiał z ekspertami, aktywistami i ludźmi kultury, którzy mówili, czym dla nich jest niepodległość ich kraju. Prorektor U…

W Polsce w sposób naturalny sytuacja na Białorusi porównywana jest ze stanem wojennym. Poziom terroru wprowadzony przez reżim Alaksandra Łukaszenki jest jednak niewspółmiernie większy. Mimo to nie brak Białorusinów, którzy nie porzucili nadziei na zbudowanie społeczeństwa obywatelskiego i nadal walczą o wolność w swoim kraju. Część z nich działa we…

Poziom wiedzy i dyskusji na temat koronawirusa i pandemii nie jest zły, uważa Paweł Reszka, szef działu krajowego tygodnika Polityka i autor książek Mali bogowie i Stan krytyczny. Początkowo władze usiłowały ograniczać dostęp do informacji, a dziennikarze musieli stosować "metody partyzanckie", żeby dostawać się do szpitali i pisać reportaże, albo …

Ihar Melnikau, doktor historii z Białorusi, jest przekonany, że najlepszą drogą dla jego rodaków jest budowanie świadomości narodowej. Uważa, że kluczem jest praca organiczna, czyli edukacja, wycieczki, wydawanie książek czy wystawy. Podkreśla, że mimo tego, że w ostatnich latach ludzie myślący podobnie do niego zrobili bardzo dużo, w wyniku rewolu…

Na mocy deklaracji o zawieszeniu broni z 9 listopada strony mają prowadzić rozmowy na temat uregulowania konfliktu, w tym pełnej wymiany jeńców, odblokowania kanałów transportowych, demarkacji i delimitacji granicy. Wojciech Górecki zwraca uwagę na ogólność podpisanego porozumienia i sprzeczne interesy: Baku chce, jak najszybciej je zrealizować, pr…

Pomysłodawczynią książki i koordynatorką całego projektu jest Arleta Bojke. Za redakcję odpowiadał Michał Potocki, który był także autorem wstępu i jednego z rozdziałów. W rozmowie z Piotrem Pogorzelskim w podcaście “Po prostu Wschód”, dziennikarz “Dziennika Gazety Prawnej” podkreślił, że chodziło o opisanie nie tylko represji, do których dochodzi …

Polscy lekarze, pielęgniarki i ratownicy pomagają Ugandyjczykom walczyć z pandemią, a raczej zorganizować niemal od podstaw system intensywnej terapii, którego praktycznie tam nie ma. Pracują w szpitalu niedaleko Kampali, stolicy kraju. Stają przed wyzwaniami, z którymi w Polsce praktycznie się nie spotykają. Przykładem jest doprowadzenie tlenu do …

Codziennie kilkudziesięciu nielegalnym imigrantów usiłuje forsować liczącą ponad 600 km granicę litewsko – białoruską. To gwałtowny wzrost w porównaniu z latami ubiegłymi, gdy takich przypadków było około 100 rocznie. Litwini nie byli przygotowani na ten kryzys, o który obwiniają służby białoruskie. Wyzwaniem jest nie tylko zatrzymanie imigrantów, …

W ramach umowy Niemcy mają zainwestować w ukraiński sektor energetyczny, zobowiążą się do sankcji w razie wrogich działań Rosji i wesprą Inicjatywę Trójmorza. Zdaniem Jakuba Wiecha, który był gościem Piotra Pogorzelskiego, w podcaście Po prostu Wschód już samo uruchomienie gazociągu jest bronią polityczną - zmienia bowiem już teraz architekturę dos…

Covid-19 stawia ludzkość w obliczu decyzji, które zaważą na losach przyszłych pokoleń. Mariola Ratschka z Ośrodka Informacyjnego ONZ w Warszawie mówi o najnowszym raporcie, który pokazuje globalną skalę szkód dokonanych przez pandemię. Pandemia niszczy dekady rozwoju w bardzo wielu obszarach, od wyrównywania szans, poprzez prawa człowieka, po ochro…

Stasia Budzisz, reporterka, autorka książki “Pokazucha. Na gruzińskich zasadach”, zwraca uwagę w rozmowie z Piotrem Pogorzelskim w podcaście Po prostu Wschód, że w Gruzji są bardzo silne środowiska konserwatywne, mające poparcie społeczeństwa i przede wszystkim cerkwi prawosławnej. Ta ostatnia mimo, że jest niezależna od Moskwy, to wyraźnie jej sym…

Wydawać mogłoby się, że fala masowych protestów, a następnie represje i sankcje będą ciosem dla gospodarki kraju. Tymczasem Alaksandr Papko, politolog, dziennikarz Biełsatu, pokazuje, że tak się nie stało. Pomimo wzrostu cen i stagnacji na rynku wewnętrznym, rosnącego deficytu budżetowego, problemów ze spłatą zadłużenia czy negatywnego bilans w han…

Lwów, Kijów i Odessa - te miasta na Ukrainie zna od strony turystycznej wielu Polaków. Na Ukrainie jest jednak wiele innych ciekawych miejsc, które są godne polecenia. Piotr Pogorzelski zapytał o nie w swoim podcaście Po prostu Wschód Natalię Panczenko z projektu Ukrainer. Natalia Panczenko zachęca do zwiedzania ukraińskiego Zakarpacia i ogólnie Ka…

Chińskie władze ściśle kontrolują informacje na temat koronawirusa, które przekazują własnemu społeczeństwu i na zewnątrz. Niezależnie of faktycznego przebiegu epidemia w Państwie Środka, Pekinowi przede wszystkim chodzi o zapewnienia obywatelom poczucia bezpieczeństwa i uspokojenie nastrojów. W ten sposób budowane jest przeświadczenie, że rząd syt…

Dokument był podpisany 20 lat temu, gdy różnice w rozwoju Chin i Rosji nie były aż tak porażające, jak obecnie. Wówczas chiński PKB był 4-krotnie większy od rosyjskiego. W zeszłym roku już 10-krotnie. Dr Michał Lubina z Instytut Bliskiego i Dalekiego Wschodu Uniwersytetu Jagiellońskiego jest zdania, że tak duże dysproporcje, to między innymi wynik …

Pod koniec marca 2021 r. funkcjonariusze białoruscy aresztowali pięcioro działaczy Związku Polaków na Białorusi. Wśród nich znalazły się Irena Biernacka i Maria Tiszkowska. Wspominają o dużej liczbie zamaskowanych mężczyzn ubranych na czarno, którzy weszli do domów. Kobiety zostały aresztowane, a ich domy zrewidowane. Zabierano elektronikę, ale tak…

To duża kwota, jak na Ukrainę, która dotąd wyjątkowo oszczędzała na renowacjach. W efekcie 80 proc. ukraińskich zabytków wymaga konserwacji, a 1/3 jest w stanie ruiny. Niektóre z nich znalazły się na liście opublikowanej pod koniec maja. Są tam, między innymi, zamek i kościół w Podhorcach, zamki w Zbarażu, Żółkwi i Olesku. To tylko obiekty z zachod…

"To tylko takie przeziębienie, które zaraz minie" - mówili Wiedeńczycy, gdy w mieście panowała grypa hiszpańska, a władze państwowe usiłowały ukryć grozę pandemii. Stephan Benedik z Domu Historii Austriackiej przytacza też inne mity i rozwiązania, które powróciły po 100 latach. Jego zdaniem społeczeństwa łatwo zapominają o traumach, co spowodowało,…

Władimir Putin stał się „marką Rosji”, uważa Agnieszka Legucka z PISM i dodaje, że jego fenomen jest przedmiotem wielu dyskusji i analiz. Pochodzi z biednej rodziny i marzył o pracy w służbach w KGB. Jego skuteczność jako wywiadowcy nie jest jasna, ale bez wątpienia praca w służbach go ukształtowała. Nazwisko wyrobił sobie organizując kontrakty dla…

Obydwaj znają się jeszcze od początku lat ‘90. Ważną rolę Wiktar Szejman odegrał w czasie kampanii wyborczej w 1994 roku, gdy zajmował się ochroną kandydata Alaksandra Łukaszenki i sfingował zamach na niego. Później zajmował różne stanowiska, między innymi, prokuratora generalnego i szefa Rady Bezpieczeństwa. Liczne poszlaki wskazują na to, że to o…

Alaksandr Łukaszenka rządzi na Białorusi już od 27 lat . Realizuje własny pomysł na władzę i państwo. Michał Potocki, dziennikarz Dziennika Gazety Prawnej uważa, że jest to „samorodek”, człowiek, który jeszcze w ZSRR doszedł do stanowiska dyrektora sowchozu, państwowego gospodarstwa rolnego i był jednym z pierwszych reformatorów na Białorusi w czas…

Informacja i dezinformacja pojawiająca się w związku z trwającą pandemią wykorzystywana jest do walki politycznej. Przywódcy wykorzystują tragedię dla wpływania na własne społeczeństwa i oddziaływanie na sąsiadów. Gen. rez. Mirosław Różański, prezes fundacji Stratpoints, powołuje się na starożytnego, chińskiego myśliciela Sun Tzu, który stwierdził,…

Rosjanie mówią o tym, że w najbliższym czasie odbędą się testy pierwszej nitki gazociągu Nord Stream 2. Druga ma być zakończona pod koniec roku. Wojciech Jakóbik, redaktor naczelny portalu Biznes Alert, zauważa, że choć amerykańskimi sankcjami nie jest objęta spółka Nord Stream 2 AG, to obowiązują one wobec wielu innych mniejszych firm, które obsłu…

Przeciętny Amerykanin wie, że jego kraj kupił Alaskę od Rosji, a lokalny turysta mógł nawet odwiedzić Fort Ross w Kalifornii, będący pozostałością rosyjskiego osadnictwa w Ameryce sprzed dwóch wieków. Wątki rosyjskie, czy kulinaria, przedostają się też niekiedy do kultury popularnej, jednak to tylko pobieżne i bardzo wyrywkowe spojrzenie na kraj, k…

Reżim przetrwał kryzy i przeszedł do ofensywy zastraszając Białorusinów. Zdaniem białoruskiego politologa Pawła Usowa, nie można pogodzić się z istnieniem reżimu Łukaszenki, tylko trzeba z nim walczyć i go osłabiać. Według niego, jest to zło polityczne wspierane przez Moskwę, czyli jeszcze większe zło polityczne, odpowiedzią na które może być tylko…

23 maja białoruskie władze zmusiły do lądowania samolot linii Ryanair lecący z Aten do Wilna. Na lotnisku w Mińsku zatrzymano współtwórcę kanału Nexta w komunikatorze Telegram Ramana Pratasiewicza i jego partnerkę, obywatelkę Rosji, Sofię Sapiegę, które została oskarżona o administrowanie innego kanału. Działania Alaksandra Łukaszenki wywołały obur…

W czasach zimnej wojny oficjalna propaganda ostro atakowała USA za imperializm czy moralną zgniliznę. Maria Domańska z Ośrodka Studiów Wschodnich podkreśla, że nie wiemy dokładnie co w cym czasie myśleli mieszkańcy ZSRR, jednak na podstawie istniejących przekazów można dość do wniosku, że stosunki osobiste, międzyludzkie znacznie różniły się od tyc…

Pomysł na utworzenie żydowskiego terytorium narodowego pojawił się jeszcze pod koniec lat ‘20. Według teorii Stalina, każdy naród powinien mieć swoje terytorium. Próbowano osiedlać ludność żydowską na Krymie, później jednak zdecydowano się na zasiedlenie dalekiego wschodu Związku Radzieckiego. Stolicą żydowskiego obwodu stał się Birobidżan. Władze …

Politycy nie muszą się lubić, ale jak trzeba, muszą ze sobą współpracować. Tak wygląda relacja między Aleksandrem Łukaszenką i Władimirem Putinem. Trudno zarzucić im przyjaźń, co jednak nie przeszkadza im często się spotykać i podejmować decyzje o znaczeniu strategicznym dla obu krajów. Równocześnie trudno nie zauważyć, że jeden drugiego próbuje "o…

Chodzi przede wszystkim o wolność wypowiadania się w Internecie, która i tak już jest w Rosji znacznie ograniczona. Wszystko dlatego, że sprawca udostępnił tuż przed strzelaniną w jednym z komunikatorów nagranie wideo, na którym zapowiada atak na gimnazjum. Pojawiły się też propozycje dotyczące ograniczenia dostępu do broni. W Rosji prawo jest dość…

Przed upadkiem Związku Radzieckiego Moskwa stała na czele drugiej potęgi gospodarczej świata. Organizm ekonomiczny budowany pod sztandarem socjalizmu obejmował nie tylko republiki ZSRR, ale także wiele państw bloku wschodniego i krajów rozwijających się. Obecnie Rosja nadal jest największą gospodarką byłego Związku Radzieckiego, ale w skali globaln…

Trollami są sieciowi napastnicy, a nie są internauci, którzy nie zgadzają się wyrażanymi opiniami. Każdy ma prawo do własnego zdania, a media społecznościowe dają możliwość przedstawienia i przedyskutowania poglądu czy stanowiska. Anton Saifullayeu z Instytutu Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego za trolli uważa ludzi, którzy samodzielnie l…

Nie można powiedzieć aby to ugrupowanie odnosiło duże sukcesy w kierowaniu krajem. Raczej wręcz przeciwnie, korupcja się umacnia, system klientystyczny funkcjonuje bardzo dobrze, a pandemia pokazała, że państwo nie jest w stanie zapewnić odpowiedniej opieki medycznej. Stąd Albańczycy musieli znieść bardzo ostry lockdown, trudny do porównania z ogra…

Represje na Białorusi są coraz bardziej dotkliwe. Ich ofiarami padają poszczególne osoby, które chociażby wyraziły niezadowolenie z sytuacji kraju, a nawet ich bliscy. Szykany obejmują też całe grupy, takie jak obrońcy praw człowieka, niezależni dziennikarze, aktywiści, uczestnicy protestów czy przedsiębiorcy wspierający protesty. Reżim czasem dosł…

W wybuchu w 2014 roku zginęło 2 obywateli Czech. Prawdopodobnie na składach była zgromadzona amunicja, która miała trafić, za pośrednictwem bułgarskiego handlarza bronią, na Ukrainę i do Syrii - do rąk oponentów wspieranego przez Moskwę prezydent Assada. Czesi nie tylko wydalili rosyjskich dyplomatów, ale też zrezygnowali z kupna od Rosji szczepion…

Dla przeciętnego Rosjanina religia jest częścią życia prywatnego, ale równocześnie oczywista jest zależność między państwem i cerkwią. Tak było od dawna i nawet w czasach komunizmu te zależności istniały. Po upadku ZSRR powiązanie tronu z ołtarzem, czyli zależności władzy świeckiej i duchowej bardzo się nasiliły. Politolożka Daria Zvyagina mówi wrę…

Paliwo wodorowe ma być jednym z elementów zielonej energetyki. Mimo że prace nad jego wykorzystaniem trwają od lat, to na razie trudno powiedzieć, żeby były one bardzo zaawansowane. Problemów jest kilka, przede wszystkim to, skąd brać wodór, jak go magazynować i jak transportować. Wodór może być bowiem otrzymywany z różnych źródeł. Może pochodzić z…

- Ostatnią kroplą, która przelała czarę goryczy, była nieukrywana próba heroizacji bandytów i zbrodniarzy wojennych z Armii Krajowej – powiedział niedawno Aleksandr Łukaszenka, przywódca białoruski nieuznawany przez Zachód po sfałszowaniu wyborów prezydenckich latem 2020 r. W przemówieniu padają też oskarżenia o próby demoralizacji młodzieży czy ws…

Zwyczaj porywania kobiet w celu małżeństwa, znany jako Ala Kaczuu, jest cały czas kultywowany w państwach Azji Centralnej, a także rzadziej na Kaukazie. W Kirgizji praktyka ta została zdelegalizowana w 2013 roku, ale mimo to, w ciągu pierwszych lat od wprowadzenia nowego prawa, zanotowano 895 takich przypadków. Mniej niż co piąty taki przypadek pro…

- Ambicje Rosjanie mają ogromne, ale brakuje funduszy – mówi Agnieszka Bryc, politolożka z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. – Dlatego tną koszty, ale nie rezygnują z agresji i przenoszą ją do cyberprzestrzeni. Prowadząc politykę globalną Rosjanie uznali swoje słabości i dostosowali się do zmian zachodzących na świecie. O ile militarnie do…

Białorusini nie są ludźmi, którym mroźna zima przeszkodziłaby w wyjściu na ulice. Protesty nie wymarzły, choć rzeczywiście wielotysięczne tłumy znikły z ulic Mińska, Grodna i innych miast. To skutek fali przemocy i represji, które dotykają przedstawicieli praktycznie wszystkich grup społecznych. Każdego, kto w jakikolwiek sposób pokaże niezadowolen…

Kryzys wspólnotowości widać dziś wyraźniej niż kiedykolwiek wcześniej w ostatnich dekadach. Podzielone stały się nie tylko społeczeństwa, ale i rodziny. Krzysztof Czyżewski od ponad 30 lat poszukuje tego, co wspólne. Kreuje, podążając za Czesławem Miłoszem, „tkankę łączną”, czyli doświadczenia i idee, które potrafią zbliżyć do siebie dawnych wrogów…

Trzydzieści lat temu nie tylko rozpadł się Związek Radziecki, ale także oficjalnie rozwiązany został Układ Warszawski. Wielu mieszkańców Europy Środkowo-Wschodniej odetchnęło wolnością. Nastąpił okres przemian politycznych i gospodarczych, który doprowadził do ogromnego zróżnicowania w regionie. Część krajów weszło do Uniii Europejskiej i NATO. Wyb…

W czasach Związku Radzieckiego relacje między Moskwą a Pekinem przeżywały wzloty i upadki, od bliskiej współpracy po graniczne konflikty. Niezmiennie jednak to ZSRR było tu stroną dominującą. W ostatnich dekadach ta sytuacja się wyraźnie odwróciła. Chiny, po długiej przerwie, odzyskały prym. Co więcej, te dysproporcje z czasem będą jedynie narastać…

Koronawirus na dużą skalę dotarł do Donbasu jesienią 2020 r. wraz z powrotami ludzi pracujących na zachodzie Ukrainy i za granicą, w tym w Polsce. Pandemia bardzo mocno uderzyła w społeczności doświadczone przez lata wojny. Do traum wywołanych konfliktem zbrojnym doszedł strach przed chorobą. Marta Titaniec z Fundacji Most Solidarności podkreśla dr…

Relacja między Niemcami i Państwami Bałtyckimi charakteryzuje rozbudowana sieć interesów gospodarczych i politycznych. Nie zawsze tak było. Po upadku komunizmu Berlin nie był zachwycony ambicjami niepodległościowymi Bałtów. Postrzegał je jako potencjalną przeszkodę na drodze do zjednoczenia Niemiec. Z czasem to się zmieniło. Obecnie, pomimo wielkie…