O jego akcjach krążyły legendy, osobiście prowadził szturmy polskich oddziałów w czasach, gdy odradzała się Polska. W wojnie obronnej 1939 r. nie przegrał bitwy. Podobnie jak pierwsza w historii polskiego wojska dowodzona przez niego Dywizja Pancerna, walcząca w Europie Zachodniej. Bohaterem tego podcastu „1000 lat. Prześwietlenie” jest generał Sta…

Choć zadecydował o losie blisko 140 tysięcy Polaków, którzy żyli w ZSRR, to do dziś rozkaz 00485 pozostaje dokumentem mało znanym. Dlaczego? Czystki etnicznie przeprowadzone w Związku Sowieckim w drugiej połowie lat 30. dotyczyły nie tylko Polaków. Lecz chociaż ich ofiarami padali Białorusini, Ukraińcy czy Niemcy, to jednak żadnej grupy narodowości…

Przerażającą prawdę o tym co Sowieci zrobili w Katyniu świat poznał w kwietniu 1943 roku za sprawą... berlińskiego radia. Niemieccy propagandziści informowali o tym w gazetach, na ulotkach, w notach dyplomatycznych. Do Katynia organizowano masowe wycieczki, zwożono tam pod przymusem jeńców wszystkich narodowości. Dlaczego władzom III Rzeszy tak bar…

Naczelnik, generał, sarmata, dyktator i demokrata, za którym poszły setki tysięcy mieszkańców Rzeczpospolitej. Często mówi się, że Tadeusz Kościuszko wyprzedzał swoje czasy. Czy rzeczywiście tak było? Tadeusz Kościuszko stanął wobec wyzwania pogodzenia chłopstwa i szlachty, zjednoczenia politycznych radykałów i umiarkowanych, złagodzenia tendencji …

Film Ridleya Scotta „Napoleon" udowodnił, że próba przedstawienia biografii Napoleona Bonaparte to nie lada wyzwanie. W dzisiejszym odcinku Rzeczy Historycznej ułatwimy sobie zadanie i spojrzymy na cesarza Francuzów mając na względzie jeden wątek, czyli polskie dążenia do odzyskania niepodległości. W którym momencie losy Napoleona zaczęły splatać s…

Relacje II Rzeczpospolitej z Litwą były napięte od początku. Zadecydował o tym przede wszystkim polsko-litewski konflikt z lat 1919-1920 o kształt granicy. Polskie wojsko zajęło ostatecznie Wilno, co dla Litwy było olbrzymim ciosem. Z drugiej strony, polska mniejszość, która pozostała na Litwie była represjonowana przez władze państwowe. Przedstawi…

II wojna światowa ma swoje najważniejsze symbole: bombę atomową, lądowanie w Normandii, czerwony sztandar nad Reichstagiem. Wydarzenia ważne z polskiego punktu widzenia na tym tle zdają się być nieco zapomniane. Zwłaszcza gdy mowa o tych, które miały miejsce niedługo po zaatakowaniu Polski przez III Rzeszę. Przez długi czas po II wojnie światowej p…

Wywiad Władimira Putina z amerykańskim dziennikarzem Tuckerem Carlsonem odbił się na szerokim echem na całym świecie. Rosyjski prezydent zaskoczył swojego rozmówcę trwającym ponad pół godziny wykładu na temat historii Europy Środkowej i Wschodniej. Co mówi nam to o roli, jaką ma odgrywać historia według współczesnych rosyjskich elit? Jakie miejsce …

Historia nieubłaganie pchała go ku przeznaczeniu zawartemu w proroctwie zmarłej żony Jadwigi! Swego czasu rzuciła ona w twarz wielkiemu mistrzowi krzyżackiemu, że gdy jej zabraknie, nikt wojny nie powstrzyma! Jeszcze o tym nie wiedziano, ale już wszystkie drogi prowadziły pod Grunwald! Jak doszło do jednej z największych bitew średniowiecznej Europ…

Za naszą wschodnią granicą trwa wojna, która pochłonęła setki tysięcy ofiar, a miliony ukraińskich obywateli zmusiła do uchodźstwa. Federacja Rosyjska zaatakowała Ukrainę, dążąc do podporządkowania jej sobie. Rosyjska propaganda, tłumacząc imperialną politykę, często sięga do argumentów historycznych i jednocześnie stara się przekonać świat, że Ros…

Kiedy rozpoczęła się III Rzeczpospolita? Czy za taką datę należy uznać częściowo wolne wybory z 4 VI 1989 r.? A może stało się to 27 października 1991 r., czyli w momencie, w którym Polacy wybierali swoich przedstawicieli do Sejmu i Senatu? A co z momentem opuszczenia przez wojska sowieckie terytorium naszego kraju?Za dziesięciolecia w szkołach będ…

Władca, zdrajca, mędrzec. Kod i symbole, którymi posługiwał się Jan Matejko portretując władców i wybitne postacie do dziś skrywa wiele tajemnic. Czy umiemy odszyfrować symbole, którymi przepełnione jest malarstwo jednego z najwybitniejszych polskich malarzy?Wizerunki postaci historycznych i wizja historii Polski w malarstwie Jana Matejki to obrazy…

On zaprawiony w bojach, zapewne niepiśmienny, ona wychowana na jednym z najświetniejszych europejskich dworów. On poganin, ona żarliwa katoliczka. Trudno wyobrazić sobie bardziej niedobrany duet! Ale właśnie to małżeństwo doprowadziło do stworzenia unikalnego w skali światowej projektu, który odcisnął głębokie piętno na historii Polski, Litwy i cał…

Wielkie tematy historyczne nadal stanowią inspirację do tworzenia filmów. Czy jednak filmy są dobrym źródłem poznania historii? A może mówią więcej o epoce, w której powstają niż o wydarzeniach, o których opowiadają? W polskiej kinematografii powstało wiele filmów, które dotykały ważnych wydarzeń historycznych dla naszego narodu. Co o naszej przesz…

Jedna z najważniejszych dynastii w historii Europy objęła moskiewski tron w wyniku zawirowań, które miały miejsce na początku XVII wieku. Carem został Michał Romanow, dziadek Piotra Wielkiego. Jednak kto inny pociągał za sznurki moskiewskiej polityki…I Rzeczpospolita była wielkim wyzwaniem dla rosnącego w siłę Carstwa Rosyjskiego. Czy rzeczywiście …

W ciągu ostatnich 300 lat tylko przez 50 lat wojska rosyjskie nie stacjonowały nad Wisłą. Czy to wszystko zaczęło się od tajemniczego spotkania Augusta II Mocnego z carem Piotrem I pod koniec XVII wieku? Dlaczego polski król zdecydował się na przystąpienie do wojny ze Szwecją, która ostatecznie wyraźnie osłabiła Rzeczpospolitą? W 1705 na terytorium…

Władzę ugruntowywał wszelkimi możliwymi metodami – nie stroniąc od intryg, krzywoprzysięstwa, zdrady i przemocy. Do tego prawdopodobnie był analfabetą i wcale niekoniecznie poganinem. A my widzimy w nim jednego z najwybitniejszych władców. I słusznie! W tym podcaście Muzeum Historii Polski „1000 lat. Prześwietlenie” opowiemy o Władysławie Jagielle …

Kiedy po Warszawie najlepiej jeździło się samochodem? Czy decydowała o tym jakość dróg? Jaki plan na komunikację miejską miała powojenna Warszawa? I czy Polska Rzeczpospolita Ludowa rzeczywiście niechętnie patrzyła na tzw. transport indywidualny? W dzisiejszym podcaście Muzeum Historii Polski poruszymy temat, wokół którego narosło wiele mitów. Pomó…

Czy rząd polski był pierwszym, który sto lat temu uznał nowoczesną republikę turecką? Z górą pięć wieków wcześniej król Polski jako pierwszy władca chrześcijański nawiązał stosunki dyplomatyczne z Imperium Osmańskim. W XVI wieku Rzeczpospolita i Turcja podpisały wieczysty pokój - pierwszy taki traktat między krajem chrześcijańskim a islamskim. Jedn…

Napady na samochody transportujące cukier, mięso jako towar strategiczny i kartki nawet na… kartki - to wszystko się działo w komunistycznej Polsce. Choć reglamentacja niektórych towarów obowiązuje także dzisiaj, to nie ma wiele wspólnego z tym, co działo się w okresie Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. Niewydolność centralnie zarządzanej gospodarki…

Józef Piłsudski - komendant Legionów Polskich, naczelnik państwa, jeden z ojców polskiej niepodległości i lider Polskiej Partii Socjalistycznej. Czy można powiedzieć, że socjalizm nie pasuje do wizerunku Marszałka? Czy wynika to z tego, że Piłsudskiego kojarzono z Organizacją Bojową PPS i ich terrorystycznymi akcjami? A może przyczynił się do tego …

Radio niepolskie i wrogie, a jego dziennikarze to "kadrowi pracownicy CIA" - tak przez lata rządzący w PRL komuniści mówili o Radiu Wolna Europa. Tymczasem jego twórcy, którymi byli polscy działacze emigracyjni widzieli w nim ratunek dla rodaków w kraju, poddanych komunistycznej indoktrynacji. Radio pozwalało dotrzeć do polskiego społeczeństwa z in…

Jadwiga z Działyńskich Zamoyska nieprzypadkowo jest patronką roku 2023. To nietypowa, wymykająca się stereotypom postać – patriotka, dyplomatka, społecznie zaangażowana prekursorka, która pozostawiła po sobie bardzo cenny dorobek. Jadwiga Zamoyska nie miała ochoty wpisać się w tradycyjną rolę kobiety właściwą jej epoce. Ze względu na swoje zaintere…

Walki o Warszawę z września 1939 roku, upadek powstania warszawskiego, decyzja Hitlera o zrównaniu miasta z ziemią – to wszystko zadecydowało o tym, że polska stolica została zniszczona w niespotykanej skali. Powstało pytanie, czy warto odbudować tak spustoszone miasto. Może lepiej byłoby przenieść stolicę do Łodzi, której zabudowa tak nie ucierpia…

Rasistowska ideologia nazistowskich Niemiec skazała miliony ludzi na śmierć. Okupacja niemiecka na ziemiach polskich była znacznie bardziej brutalna niż w innych państwach Europy. Za pomoc szukającym schronienia Żydom groziła kara śmierci. Mimo tego, znaleźli się tacy, którzy byli gotowi jej udzielić. Bardzo trudno oszacować ilość osób, która ratow…

Wojna, którą nazywamy polsko-bolszewicką nie została wypowiedziana przez żadną ze stron, ale zdaniem naszego gościa musiało do niej dojść. Lenin i jego towarzysze nie ukrywali swoich imperialnych ambicji. Chcieli rozniecić ogień rewolucji komunistycznej także w Europie Zachodniej. Na drodze stanęła jednak Warszawa, która dokonała niemożliwego. Pami…

Rzeczpospolita prowadziła wojny z Turcją przez prawie 250 lat. Wszyscy pamiętamy wielki triumf Jana III Sobieskiego pod Wiedniem w 1683 roku, który zakończył kontynentalną potęgę Imperium Osmańskiego. Czy był to jeden z największych militarnych sukcesów dawnej Rzeczpospolitej?Jak to się stało, że Turcja stała się imperium, którego ambicje sięgały d…

W naszej historii są rozdziały, o których wolelibyśmy nie pamiętać. Rokosze w Rzeczpospolitej były nie tylko politycznym buntem szlachty. Czasem, gdy sytuacja wymykała się spod kontroli przybierały postać wojny domowej. Ile w wystąpieniach szlachty było moralnie usprawiedliwionej walki o respektowanie przez króla praw, a ile warcholskiej ambicji ki…

Propaganda odgrywała kluczową rolę w III Rzeszy. Stworzyła przekonującą opowieść o wielkości narodu niemieckiego zagrożonego przez wiecznych wrogów. Opowieść, w którą wielu Niemców uwierzyło. Rozniecenie nienawiści do Żydów, Rosjan, Polaków, licznych grup społecznych - to wszystko dorobek niemieckich propagandystów. Ministerstwo Propagandy i Oświec…

Jego słowa usłyszał cały świat! A były to słowa straszne – o zagładzie Żydów, o niemieckich zbrodniach. Był świadkiem, który wszedł do warszawskiego getta i na własne oczy widział potworność Holokaustu. Tyle, że świat mu nie uwierzył, lub raczej uwierzyć nie chciał. Kim był Jan Karski, a właściwie Jan Kozielewski? W jaki sposób związał się z Polski…

Znane nam dzisiaj warunki życia, które uważamy za cywilizacyjny standard sto lat temu byłyby uznane za luksus. Jak żyli nasi przodkowie z międzywojennej Polski? Był to kraj pełen kontrastów. Poszczególne województwa rażąco się od siebie różniły pod względem zamożności i poziomu rozwoju gospodarczego. Trzy czwarte społeczeństwa żyło na terenach wiej…

Masoneria była przez wieki oskarżana o kreowanie spisku mającego na celu przejęcie władzy nad światem. Ile jest prawdy w tej czarnej legendzie? Aura tajemnicy, która otaczała ruch wolnomularski prowokowała do snucia różnych, nie zawsze prawdziwych opowieści na jego temat. Skąd wzięli się masoni? Kiedy powstały pierwsze loże? Dlaczego Wyspy Brytyjsk…

Czy historia świata rozgrywa się na polach bitew, czy może bardziej w kuluarach i salonach, gdzie sprawy załatwiają dyplomaci? Jeżeli tak, to kto był pierwszym polskim dyplomatą? Gdzie i na jakich dworach załatwiał sprawy ważne dla Polski? Czy rzeczywiście Uniwersytet Jagielloński zawdzięcza swoje istnienie dyplomatycznym staraniom? Przybliżmy znak…

90 lat temu, w 1933 roku Adolf Hitler przejmuje władzę w Niemczech. Zaczyna budowę III Rzeszy – państwa stanu wyjątkowego. Państwa, w którym parlament był nazywany najdroższym chórem na świecie, bo jego głównym zadaniem było śpiewanie hymnu narodowego. Państwa, które stawało się totalitarne i na czele którego stał wódz. Dlaczego Niemcy dali się uwi…

Tym razem w podcaście Muzeum Historii Polski poruszamy tematykę czarów i czarownic. Czy w średniowieczu naprawdę wierzono w magię i kontakty z szatanem? Czy oskarżeni rzeczywiście mieli coś na sumieniu, a może byli ofiarami pomówień i niesprawiedliwych procesów?Czy tortury były często stosowane? Jakie kary groziły za różnego rodzaju obyczajowe prze…

Ukraińcy stanowili najliczniejszą mniejszość narodową w II RP. Wzajemne relacje pomiędzy Polakami i Ukraińcami stanowiły wielkie wyzwanie dla odrodzonego kraju. Jak doszło do sojuszu polsko-ukraińskiego w okresie walk z bolszewikami? Kim był Symon Petlura i dlaczego zamordowano go w 1926 roku? Opowiemy także o polityce, którą prowadziło państwo pol…

Lech, Czech i Rus to legenda, która miała symbolizować braterstwo Słowian. Z tym braterstwem różnie jednak bywało. W ciągu ostatnich trzech stuleci wojska rosyjskie tylko przez 50 lat nie stacjonowały nad Wisłą. Dlaczego do swoich imperialnych celów Rosja wykorzystuje historię Rusi?Skąd wzięła się potęga tego państwa? W jaki sposób przerodziło się …

Polska i Litwa przez stulecia tworzyły unikatowe w swojej skali, organizacji i mozaice etnicznej państwo Europy. Te więzy przetrwały, bo nadal wiele polskich nazwisk ma korzenie w Wielkim Księstwie, a wiele polskich słów stało się częścią języka litewskiego. Związki między Krakowem i Trokami, a później Warszawą i Wilnem trwały jeszcze dłużej niż Rz…

Husaria nie tylko zapisała się w militarnych dziejach świata odnosząc spektakularne zwycięstwa, ale była też formacją wojskową, które w dawnej Rzeczpospolitej funkcjonowała przez aż 250 lat. Kiedy powstała i na czym się wzorowała? Jakie były jej największe sukcesy i co dla niej zrobił Stefan Batory? Dlaczego warto pamiętać o słynnej bitwie pod Kirc…

Bohater Ameryki, Hektor z Częstochowy, ale też banita skazany za królobójstwo. Nazywany niekiedy ostatnim rycerzem Rzeczpospolitej. Wybitny dowódca i krnąbrny podkomendny. Kazimierz Pułaski − jedna z najbarwniejszych i najbardziej kontrowersyjnych postaci w historii Polski. Kim był ten nieprzecięty człowiek? Jak bez doświadczenia wojskowego stał si…

Radziwiłłowie, Potoccy, Lubomirscy, Ostrogscy i Czartoryscy - magnackie rody Rzeczypospolitej Obojga Narodów to ważna część naszej historii W jaki sposób wytworzyła się ta najbardziej uprzywilejowana i zamożna warstwa polskiej szlachty? Czy w czasach nowożytnych byliśmy królestwem, w którym władca miał mniej do powiedzenia niż wpływowe rody magnató…

Jak ze zmianami klimatycznymi radzili sobie nasi przodkowie? Dlaczego wzrost i spadek temperatury miał tak olbrzymie znaczenie dla rozwoju kultury? Czym była tzw. "mała epoka lodowcowa"? Kiedy Polacy doświadczyli największych klęsk głodu i idących za nimi epidemii? Czy potop szwedzki rzeczywiście doprowadził dawną Rzeczpospolitą na skraj przepaści?…

Losy monarchii brytyjskiej od wieków rozpalają wyobraźnię ludzi na całym świecie. W podcaście rozmawiamy o angielskim tronie i jego tradycjach. Dlaczego współcześnie tylko w Wielkiej Brytanii koronacja ma sakralny charakter? Czy w przeszłości zmiana władców następowała częściej? Jak wygląda sukcesja po angielsku?Co możemy powiedzieć o relacjach pol…

Czy dawna Rzeczpospolita musiała upaść? Czy jej ostatni król - Stanisław August Poniatowski mógł cokolwiek na to poradzić? Na czym polegały zaproponowane przez niego reformy i dlaczego nie spodobało się to sąsiadom Rzeczpospolitej? Jakim królem był Stanisław August? W podcaście zastanowimy się nad spojrzeniem angielskich i polskich historyków na os…

Wyprawy krzyżowe do Ziemi Świętej to ważny rozdział w historii Europy. Pierwsza wyprawa krzyżowa, która zapoczątkowała okres zbrojnych krucjat, rozpoczęła się odezwą papieża Urbana II wygłoszoną na synodzie w Clermont 27 listopada 1095 roku, a słowa Deus vult, czyli „Bóg tak chce”, zostało hasłem przewodnim pierwszych krzyżowców.Co sprawiło, że ruc…

Powstanie w getcie warszawskim miało trwać 3 dni. Zakończyło się jednak po niespełna miesiącu heroicznej walki. Członkowie konspiracyjnych organizacji zbrojnych postanowiło sięgnąć po broń i rzucić wyzwanie niemieckiemu okupantowi. Warszawskie getto było największym w Generalnym Gubernatorstwie i całej okupowanej Europie. Z podcastu dowiecie się na…

Zakon Templariuszy należał do najpotężniejszych w średniowiecznej Europie. Kim byli zakonnicy z czerwonym krzyżem na koszulach? Dlaczego ich zakon nie wydał żadnego świętego? Czym się zajmowali i dlaczego nie brali udziału w wyprawach krzyżowych? Pomówimy o ich innowacyjnych rozwiązaniach, które rozwinęły średniowieczny system bankowy. Czy można po…

Co się stało w Katyniu wiosną 1940 roku? Dlaczego Stalin i Beria wydali wyrok śmierci na polskich oficerów, policjantów, pograniczników oraz ich rodziny? NKWD wykonało ten rozkaz i rozstrzelało blisko 22 tysiące polskich obywateli. Czy ktokolwiek ocalał? Jak doszło do odkrycia tej zbrodni i dlaczego Niemcom zależało na jej nagłośnieniu? Jaką rolę w…

W historii Polski był tylko jeden władca, którego nazwaliśmy "wielkim". Chodzi o syna Władysława Łokietka i ostatniego reprezentanta rodu Piastów - Kazimierza. Czy rzeczywiście był wyjątkowym królem, a jego dokonania nie ograniczają się do zdobycia Rusi Halickiej? Co można powiedzieć o przeprowadzonych przez niego reformach wewnętrznych? Czy słynne…

Politycy ginący od kul, krwawo tłumione zamieszki, gwałtownie wybuchające strajki - tak wyglądały lata 20. XX wieku w Europie. Czy dotyczyło to także Polski? Co możemy powiedzieć o wyborach prezydenckich, które wygrał Gabriel Narutowicz i czy dokonany na nim zamach był grzechem pierworodnym II Rzeczpospolitej? Co pisała prasa i jak wielkie były emo…