Współcześnie Krymscy Tatarzy są jedną z najbardziej wyrazistych wspólnot narodowych ukraińskiego narodu politycznego. Ich kultura i historia przez stulecia rozwijała się w sąsiedztwie i dialogu z ukraińską. Współcześnie Krymscy Tatarzy są częścią ukraińskiego życia kulturalnego: powstają ukraińsko-krymskotatarskie filmy, co roku odbywają się konkur…

Europa Środkowa jest szczególnie naznaczona stereotypem przestrzeni zdominowanej przez beton – znajduje to odbicie nie tylko w przestrzeni miast, ale też w języku i kulturze. Technologia wielkiej płyty, która miała rozwiązać głód mieszkaniowy w epoce realnego socjalizmu, zuniformizowała krajobraz kulturowy miast pomiędzy Berlinem Wschodnim, a Włady…

Nie ma chyba bardziej znanego pisarza z Odesy niż Izaak Babel, ukraiński żyd, poliglota publikujący po rosyjsku. On sam chwalił się, że urodził się w „Marsylii Wschodu” i właśnie z tego miasta wielu kultur, religii i grup etnicznych wyprowadził swój zmysł obserwacji, ale także potrzebę nieustannego kamuflowania się i konfabulacji. Jak Odesa wpłynęł…

Językowa mapa Odes(s)y – bogata i różnorodna jak samo miasto. Miasto nad morzem oraz na skrzyżowaniu szlaków, miasto wielokulturowe i wielojęzyczne. Miasto, gdzie brzmią głosy, słowa i wyrażenia z różnych epok, kultur, języków i narodów. Jak mówić o Odes(s)ie w Odes(s)ie? W jakim języku można się porozumieć z rodzimymi mieszkańcami? Co znaczy „mówi…

Od kozackich łodzi - czajek do morskich dronów „Mamaj”; przez impresjonistyczne obrazki prozatorskie ukraińskich modernistów, awangardowe powieści pierwszej połowy XX wieku i dojrzałą prozę marynistyczną wieku XXI, od dawnych wypraw kozackich przez wspomnienia słonecznych wakacji na Krymie - po trwającą obecnie wojnę i walki o kontrolę nad akwenem.…

Jak rozwijała się sztuka ukraińska w XX wieku? Jakie były jego najważniejsze i najmodniejsze prądy i jakie nazwiska dopisujemy do panteonu dzisiaj? Jaką rolę odgrywali artyści emigracyjni, żyjący w diasporze i jak wpływali na sztukę w Ukrainie? W jakie strony i z jakich powodów wyjeżdżali artyści, na jakie przeszkody napotykały artystki? Jaki był w…

Fragmenty eseju „Ukraińskie światy Rzeczypospolitej” ukraińskiej badaczki, dr Natalii Starczenko, czyta Dominika Bednarczyk.Autor: Międzynarodowe Centrum Kultury

Fragmenty eseju „Ukraińskie światy Rzeczypospolitej” ukraińskiej badaczki, dr Natalii Starczenko, czyta Dominika Bednarczyk.Autor: Międzynarodowe Centrum Kultury

Fragmenty eseju „Ukraińskie światy Rzeczypospolitej” ukraińskiej badaczki, dr Natalii Starczenko, czyta Dominika Bednarczyk.Autor: Dominika Bednarczyk

Fragmenty eseju „Ukraińskie światy Rzeczypospolitej” ukraińskiej badaczki, dr Natalii Starczenko, czyta Dominika Bednarczyk.Autor: Dominika Bednarczyk

Fragmenty eseju „Ukraińskie światy Rzeczypospolitej” ukraińskiej badaczki, dr Natalii Starczenko, czyta Dominika Bednarczyk.Autor: Dominika Bednarczyk

Czym była demokracja szlachecka, że przez wieki uznawano ją za anarchizującą i szastającą liberum veto? O jakie prawa walczyła szlachta ruska i litewska w ramach wielonarodowej I Rzeczyspolitej? Kiedy zaczęła się formować myśl o uwięzieniu jako karze dla szlachty i w jakich okolicznościach ją stosowano? Na te i na wiele innych pytań odpowiadają goś…

Na czym polega praca w archiwach, jak czytać materiały źródłowe z epoki wczesnonowożytnej i jakie pytania należy im stawiać, by wydobyć potrzebne informacje? O przygodach z historią opowiada dr Natalia Starczenko oraz dr Beata Nykiel, redaktor naukowa jej książki. Dlaczego tak wiele ksiąg sądowych zaginęło, co działo się z nimi przez wieki, jakie ś…

Fragmenty eseju „Ukraina. Wyrwać się z przeszłości” ukraińskiego historyka, prof. Jarosława Hrycaka, czyta Juliusz Chrząstowski.Autor: Jarosław Hrycak, Juliusz Chrząstowski

Fragmenty eseju „Ukraina. Wyrwać się z przeszłości” ukraińskiego historyka, prof. Jarosława Hrycaka, czyta Juliusz Chrząstowski.Autor: Jarosław Hrycak, Juliusz Chrząstowski

Fragmenty eseju „Ukraina. Wyrwać się z przeszłości” ukraińskiego historyka, prof. Jarosława Hrycaka, czyta Juliusz Chrząstowski.Autor: Jarosław Hrycak, Juliusz Chrząstowski

Jarosław Hrycak przedstawia przebieg XIX-wiecznej industrializacji i urbanizacji na ziemiach Galicji oraz Ukrainy. Opowiada o miejskiej rewolucji i o pierwszym skoku Ukraińców w nowoczesność.Autor: Jarosław Hrycak, Juliusz Chrząstowski

Fragmenty eseju „Ukraina. Wyrwać się z przeszłości” ukraińskiego historyka, prof. Jarosława Hrycaka, czyta Juliusz Chrząstowski.Autor: Jarosław Hrycak, Juliusz Chrząstowski

Zaprosiliśmy na spotkanie autorskie z profesorem Jarosławem Hrycakiem, autorem książki „Ukraina. Wyrwać się z przeszłości”, wydanej jesienią przez Międzynarodowe Centrum Kultury. Z profesorem rozmawia dyrektor programowy MCK, Łukasz Galusek.Autor: Jarosław Hrycak, Łukasz Galusek

Michał Zieliński mówi o tym, że fotografując ofiary wojny, zawsze próbuje przebić się przez barierę obcości kulturowej, pokazać że ludzie, których oglądamy na zdjęciach, są tacy jak my. Wojciech Wilczyk opowiada z kolei o bolesnym doświadczeniu dokumentowania wsi bojkowskich, odnajdywania tam śladów obecności ludzi deportowanych w ramach Akcji Wisł…

Justyna Mielnikiewicz mieszka w Gruzji, często pracuje w rejonach konfliktu, w tym w krajach byłego Związku Radzieckiego. Rosyjska agresja 24 lutego 2022 zastała ją w Dnieprze, gdzie przyjechała, aby zrobić zdjęcia do portfolio dla jednego z francuskich kwartalników. Wybuch wojny zmienił jej plany. Dokumentowała między innymi uchodźców we Lwowie, a…

Jak zauważa Jacek Karczewski, ptaki miejskie nauczyły się korzystać z resztek jedzenia, pozostawionych przez człowieka – produktów łatwo dostępnych, choć niepełnowartościowych. Co ciekawe, nawet ptaki które są „wegetarianami”, w mieście nie pogardzą kawałkiem hamburgera. Pożywienie przeznaczone dla piskląt dobierają jednak z dużą starannością, prze…

Powstałe w efekcie eksploatacji kamieniołomu podesty porastają dziś liczne gatunki roślin – zarówno rodzimych jak i obcego pochodzenia. Ta różnorodność pozostaje niezależna od ingerencji człowieka. Wraz z upływem czasu i rozwojem ekosystemu, gatunki pionierskie zostają wyparte i zastąpione przez inne. Kasper Jakubowski opowiada o korzyściach płynąc…

Najciekawsze ujęcia to te, które ukazują intymność zwierząt, na których fotograf uchwycił moment, kiedy zachowują się „naturalnie”, nieświadome obecności intruza. Znajomość ich zwyczajów i upodobań okazuje się tutaj bezcenna. Fotografujący musi pozostać niewidzialny, a wykonanie zdjęcia powinna poprzedzić uważna obserwacja. Przewaga dzisiejszych fo…

Aneta Słowikowska opowiada o tym, jak pochodzenie i historia rodzinna Puchalskiego wpłynęły na rozwój jego pasji. Wspomina, że to matka zaszczepiła w nim szczególną miłości do ptaków. Kontakty ojca w Lwowskim Towarzystwie Fotograficznym pomogły mu z kolei w rozpoczęciu kariery. Puchalski pragnął fotografować przyrodę taką, jaka jest. Chciał oglądać…

Jak zauważa Urszula Zajączkowska, fotografie zawsze więcej mówią o tym, który trzyma aparat niż o obiekcie fotografii. Włodzimierz Puchalski przez całe życie godził fascynację naturą i brał udział w polowaniach. Myślistwo było w jego czasach powszechnie akceptowane i stanowiło ważną część życia społecznego. Dziś większość ludzi je potępia. Okazuje …

Symboliczne przejęcie przestrzeni zaczęło się już w pierwszych dniach września 1939 roku, kiedy nad Wawelem załopotała flaga ze swastyką. Dr Monika Rydiger i prof. Jacek Purchla opowiadają o przekształcaniu Krakowa we wzorowe niemieckie miasto na wschodzie za pomocą wizualnej propagandy – batalionów flag ze swastykami, plakatów, sloganów i umieszcz…

Dr Michał Wiśniewski oraz prof. Kazimierz Butelski opowiadają o architekturze jako narzędziu sprawowania władzy przez niemieckiego okupanta. Najważniejszymi postaciami tego okresu było dwóch polskich architektów: Adolf Szyszko-Bohusz i Zbigniew Kupiec. Szyszko-Bohusz, przedwojenny architekt władzy, autor planów przebudowy Wawelu, podjął za zgodą Po…

Profesorowie Andrzej Chwalba i Jacek Purchla rozmawiają o niemieckiej propagandzie, za pomocą której zmieniano symboliczny krajobraz miasta. Rynek Główny stał się Adolf Hitler Platz, zburzono pomniki Mickiewicza i Kościuszki, w obrębie Plant umieszczono szereg ważnych urzędów nazistowskiej administracji. Symbolem niemieckiej cywilizacji miał stać s…

KL Plaszow był projektem, który wpisywał się w politykę Generalnego Gubernatorstwa i III Rzeszy – z jednej strony realizował założenia eksploatacji do pracy przymusowej osób z terenów okupowanych, w szczególności ludności żydowskiej, z drugiej strony był częścią machiny zagłady. Dr Edyta Gawron i Monika Bednarek opowiadają o historii tego miejsca: …

Dla Żydów niechciana stołeczność Krakowa oznaczała coraz większą izolację. Stopniowo usuwano ich z miasta, pozostawiając 15 tys. osób niezbędnych do gospodarczego funkcjonowania metropolii i działania przemysłu wojennego. W marcu 1941 powstało krakowskie getto – dlaczego na jego miejsce wybrano Podgórze, a nie zamieszkały przez Żydów Kazimierz? Dr …

Profesorowie Andrzej Chwalba i Jacek Purchla opowiadają o eksperymencie, jakim było przekształcanie polskiego grodu, kulturalnej stolicy Polski w „prastare miasto niemieckie". O „wpisywaniu” Krakowa w tradycję germańską, gdzie wszystkie ślady niemieckich wpływów — jak obecność Wita Stwosza czy założenie miasta na prawie magdeburskim — wyolbrzymiano…

Profesorowie Andrzej Chwalba i Jacek Purchla opowiadają o tym, jak miasto - zgodnie z doktryną rasistowską - podzielono na części, osobne dla Niemców, Polaków, Ukraińców i Żydów. Żydowscy mieszkańcy nie mieli żadnych praw i byli skazani na zagładę, podczas gdy dla przybyszów z terenów III Rzeszy Kraków był swoistą Arkadią – bez zagrożenia nalotami …

Kijów, miasto symboliczne, matka grodów ruskich, staje się pretekstem do rozmowy o historii Rusi Kijowskiej. Katarzyna Kotyńska i Tomasz Hodana opowiadają, dlaczego tak trudno nam zrozumieć, że słowo „ruski” nie oznacza „rosyjski”, co widać chociażby w medialnej bitwie o pierogi ruskie. Badacze opowiadają też o dramacie Ukraińców, pozbawionych prze…

Czy Ukrainiec Gruzin to coś dziwnego? A Koreańczyk? Katarzyna Kotyńska i Joanna Majewska rozmawiają o wielokulturowości ukraińskiego społeczeństwa, w którym tożsamość narodowa to kwestia wyboru, a nie pochodzenia etnicznego. Badaczki opowiadają o tym, jak Ukraina godzi tę ogromną różnorodność i o tym, jak na naszych oczach formułuje się nowe poczuc…

Joanna Majewska i Tomasz Hodana obalają mit Charkowa jako miasta rusofilskiego, rosyjskiego i wyjaśniają dlaczego, wbrew oczekiwaniom Rosjan, mieszkańcy miasta po wybuchu wojny nie przywitali ich jak wyzwolicieli. Skupiają się też na zmianach, jakie zaszły w ukraińskiej tożsamości społeczności Charkowa w ciągu ostatnich lat, po wybuchu wojny w Donb…

Podcast o sytuacji religijnej w Ukrainie i jej genezie. Katarzyna Kotyńska i Tomasz Hodana opowiadają o tym, że hybrydowość Ukrainy widoczna jest także w religii, mieszającej wpływy prawosławne, grekokatolickie, muzułmańskie i żydowskie. Podcast mówi także o historycznym fenomenie prawosławia kijowskiego, bardziej otwartego na inne religie oraz o u…

Rozmowa na temat Kijowa jako „matki grodów” ruskich i stolica niepodległej Ukrainy. Joanna Majewska i Tomasz Hodana opowiadają o różnych obliczach Kijowa i o tym, jak zmieniały się one przez wieki. Ruszymy na przechadzkę ulicami miasta, a nasi przewodnicy pokazują nam serce duchowego Kijowa, jego kulturalną duszę i centrum władzy politycznej. Nie z…

Podcast o „Innych” czyli etnicznych i narodowych mniejszościach Ukrainy. Joanna Majewska i Tomasz Hodana rozmawiają o obecności Tatarów w przestrzeni publicznej Ukrainy oraz o tym, jak bardzo tę obecność zmienił ich udział w Rewolucji Godności oraz aneksja Krymu.Tatarska „inność” stanowi punkt wyjścia do rozważań szerszych: o źródłach różnorodności…

Katarzyna Kotyńska i Joanna Majewska opowiadają o sowieckich korzeniach planowania przestrzennego i urbanistycznego Charkowa, o jego tradycjach kulturalnych i śladach „rozstrzelanego odrodzenia” – grupy literatów i architektów z lat 20. XX w., których większość została zamordowana przez NKWD. Jakie znaczenie dla Charkowa mają surowce naturalne, w t…

Jak ważne były rządy Austrii dla poczucia sprawczości i podmiotowości Ukraińców? Katarzyna Kotyńska i Joanna Majewska opowiadają o tym, jak współcześni Ukraińcy mają sentyment dla tego okresu, pierwszego, w którym doczekali się praw i siłę tych uczuć widać w literaturze czy kulturze. Głównym tematem rozmowy jest jednak Lwów, dla którego austriacka …

O współczesnym ukraińskim języku i jego korzeniach rozmawia Katarzyny Kotyńskiej i Joanny Majewskiej. Czy Ukraina jest państwem dwujęzycznym a może wielojęzycznym? Jakie znaczenie, polityczne i społeczne ma to, jakim językiem posługują się Ukraińcy? Jak mocno obecny jest język rosyjski w przestrzeni publicznej i czym jest zmora tłumaczy, surżyk?…

Korzenie ludowe są najbardziej powszechnym elementem ukraińskiej świadomości, a wielu współczesnych Ukraińców jest niezwykle przywiązanych do ludowych tradycji, tekstów, rytuałów czy wzorów. Katarzyna Kotyńska, Tomasz Hodana i Bartosz Panek nawiązują do traumy Wielkiego Głodu, a także do lat 90. ub. wieku, kiedy to kryzys gospodarczy przebudził „wi…

Dla wielu krajów Ukraina to państwo istniejące przez ostatnie 30 lat — a czym jest dla samych Ukraińców? Dlaczego w oficjalnych przekazach na temat ukraińskiej państwowości króluje św. Włodzimierz, a w popkulturze Kozacy? Joanna Majewska i Tomasz Hodany zastanawiają się także nad problematycznym dziedzictwem Ukrainy sowieckiej.…

Step i geografia Ukrainy. Katarzyna Kotyńska i Tomasz Hodana rozmawiają o tym, gdzie leży Ukraina, czy Ukraina to step i skąd się wzięła jej nazwa. Słuchacze poznają podstawy ukraińskiej geografii, opartej na olbrzymiej różnorodności poszczególnych regionów. Ważnym elementem rozmowy jest mit kozaczyzny, który rozmówcy odnoszą do wydarzeń współczesn…

Jego przedstawienia kwiatów są tak ujmujące, że wchodząc do sklepu z porcelaną, możemy być pewni, że natrafimy na wzór oparty na jego pracach. Pierre-Joseph Redouté, był nadwornym malarzem Marii Antoniny. Po Rewolucji Francuskiej wykonał ilustracje roślin hodowanych w ogrodach pałacu Malmaison dla właścicielki majątku, Józefiny Bonaparte. Hodowano …

Wycinanki z XVIII-wiecznych atlasów? Antoni Waga robił to w imię nauki. W XIX wieku biblioteki, wypełnione obłędnie kolorowymi obrazami roślin i zwierząt, traktowano jako standardowe uzupełnienie gabi­netów naturalnych.Kolekcjonerem okazów przyrodniczych i atlasów był polski uczony Antoni Waga, którego zbiór naturaliów liczył ponad dwa tysiące tytu…

Porcelana w robaki? Ten nietypowy wzór jest przykładem na wędrowanie motywów pomiędzy kartami książek przyrodniczych a sztuką użytkową. Naczynia porcelanowe, prócz swojej głównej funkcji użytkowej, bardzo często pełniły również rolę dekoracyjną, świadczącą o statusie ich właściciela. Pochodzący z XVIII wieku serwis stołowy biskupa Adama Stanisława …

Ponad 600 grafik przedstawiających ryby, a każda oddana z najdrobniejszymi szczegółami. Tworzą one niesamowity atlas i dowód badawczej dociekliwości. Przez 20 lat francuski zoolog Georges Cuvier i jego uczniowie tworzyli monumentalne dzieło, a ich prace są nie tylko hiperrealistyczne, lecz także nieprawdopodobnie staranne. Przygotowywano je przy uż…

Ekonomiczne, czyli użytkowe. To historia o tym jak można zafascynować się przyrodą najbliżej nas, czyli na przykład na talerzu. Marcus Elieser Bloch, niemiecki badacz i lekarz, był twórcą słynnego atlasu Ekonomiczna historia ryb niemieckich. Stworzył go by uzupełnić wiedzę o europejskich gatunkach ryb, kiedy nie znalazł ich opisów u Linneusza. Ekon…