#48. Kobiety rządzą - Hatszepsut "W obecności całego ludu... wysunął mnie na czoło - bardziej niż Mieszkańca Pałacu. Koronował mnie własnymi rękami. Zostałam wychowana, by stać się Horusem o silnym ramieniu. Nic podobnego nie stało się w odniesieniu do Królów Górnego i Dolnego Egiptu od początku, za pierwszej generacji... Nic podobnego nie znajduje…

Kiedy w styczniu 532 roku Zieloni i Niebiescy niespodziewanie, połączyli siły i wszczęli groźną rebelię, doprowadzając do powstania NIKA (co znaczy Zwyciężaj!) - puścili z dymem pół Konstantynopola. Cesarz Justynian I i jego dowódcy wojskowi rozważali ucieczkę ze stolicy. I wtedy na naradę mężczyzn wkracza cesarzowa Teodora - przez historyka bizant…

22 lipca tego roku Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba skończył rok swojej pracy w kosmosie. Jego odkrycia są ekscytujące, a przesłane zdjęcia pokazują jak piękny jest Wszechświat. Teraz naukowcy z całego świata próbują rozszyfrować to bogactwo nowych obrazów uzyskanych dzięki obserwacji Wszechświata w podczerwieni. I wysuwają różne hipotezy: że Wszech…

Tak, jak już wyjaśniałam przy okazji pierwszej audycji z cyklu "Kobiety rządzą", której bohaterką była Kleopatra VII, pomysł zrodził się z mojego buntu po przeczytaniu artykułu w Gazeta.pl na temat pierwszej Amerykanki w kosmosie, Sally Ride. Otóż w artykule przytoczono wypowiedź amerykańskiego astronauty Gordona Coopera, który zapytany na konferen…

Wisłę - najdłuższą polską rzekę, nazywano królową polskich rzek, personifikowano, przyrównywano do kobiety. Jakiej kobiety? Z pewnością nie tej uległej, usypiająco szumiącej. Raczej do tej przekornej, kapryśnej, nieprzewidywalnej, podążającej własnymi ścieżkami, zaskakującej nagłymi decyzjami. Czy ktoś się spodziewał, że w latach osiemdziesiątych X…

Tą audycją, w ramach Klubu Ciekawych Wszystkiego, inauguruję cykl audycji pt. "Kobiety rządzą". Pomysł zrodził się - jak wyjaśniłam na FB na stronie KCW podcast - po przeczytaniu artykułu w Gazeta.pl na temat pierwszej Amerykanki w kosmosie, Sally Ride. W artykule przytoczono szokującą wypowiedź Gordona Coopera, astronauty programów Mercury i Gemin…

34 lata temu, 4 czerwca 1989 roku - odbyły się w Polsce wybory parlamentarne - pierwsze częściowo wolne wybory w historii Polski po II wojnie światowej. Młodzi ludzie, z którymi rozmawiałam niedawno o tym wydarzeniu, mówią: "Wybory, jak wybory, odbyły się i mamy to, co mamy. Jak zwykle. I o co tyle szumu?" Nie wiedzą? Nie rozumieją? Są cyniczni? Ni…

Podobno symbolicznym aktem założycielskim masonerii jest zabójstwo Mistrza z powodu tajemnej wiedzy zaklętej w "Słowie" - którą posiadł i nie chciał jej zdradzić. Tak mówi legenda: w X wieku p.n.e. wielki budowniczy i architekt fenicki Hiram Abiff - na polecenie króla Tyru Hirama I przybył do Jerozolimy, aby wznieść świątynię na Górze Moria, dla kr…

Podobno kosmiczny teleskop Jamesa Webba znowu wbił naukowców w fotele. Publikatory naukowe doniosły ostatnio, że ten kosmiczny detektyw zajrzał w najdalsze zakątki Wszechświata i - zobaczył coś, czego tam nie powinno być. To "coś" astronomowie nazwali "łamaczami Wszechświata". Tego określenia użył ⁠m.in⁠. współautor badania przekazu z teleskopu Web…

"Jak oni śmieli przedsięwziąć odmianę formy rządu, którą ja gwarantowałam?!” "Co za myśl! Toż to sprowadzi do Polski większą część chłopów z Białej Rusi, a tych w pozostałych częściach mojego kraju zbałamuci" - piekliła się caryca Katarzyna na wieść o uchwaleniu Konstytucji przez sejm Rzeczypospolitej, zwany Czteroletnim lub Wielkim. To w Rosji. Wc…

A gdybyście zobaczyli zdjęcie, na którym papież Franciszek serdecznie ściska dłoń Władimira Putina, dziękując mu za działanie na rzecz pokoju na świecie - jaka byłaby Wasza reakcja? Inteligentny człowiek stworzył sztuczną inteligencję i zaczął się z nią bratać. Rodzi się pytanie: po co? To trwa już ponad 50 lat. I nie zauważył ten inteligentny czło…

„Żydzi! Okupant przystępuje do drugiego aktu waszej zagłady! Nie idźcie bezwolnie na śmierć! Brońcie się!" – napisano w odezwie Żydowskiej Organizacji Bojowej, wydanej w styczniu 1943 r. Co wiemy o powstaniu w getcie warszawskim? Że rozpoczęło się 19 kwietnia 1943 r. w przeddzień święta Pesach - i trwało 26 dni. Że w powstaniu w getcie zginęło ok. …

Dla nas, laików, zainteresowanych historią caput mundi, czyli „głowy świata” - jak już w starożytności nazywano Rzym - początki Wiecznego Miasta toną w mrokach przeszłości. Znamy mit o bliźniętach - Romulusie i Remusie i wilczycy, która ich wykarmiła. Wiemy, że na tych ziemiach żyli Etruskowie - ale kim naprawdę byli, czego dokonali, co po sobie zo…

"Tak, w końcu dotarłem do tej stolicy świata! Widzę teraz wszystkie marzenia mojej młodości... Tylko w Rzymie można zrozumieć Rzym" - pisał Johann Wolfgang von Goethe. Moim i Państwa gościem będzie pisarz, publicysta i tłumacz, pan Jacek Bocheński, autor Trylogii rzymskiej - Boski Juliusz, Nazo poeta, Tyberiusz Cezar. I mając tak znakomitego przewo…

Mordercza wojna, którą rozpętała Rosja w Ukrainie, oparta na kłamstwach i dezinformacji, trwa już rok. Ile jest ofiar - dokładnie nie wiadomo. Tysiące, tysiące. Masowe morderstwa ludności cywilnej. Tortury, gwałty kobiet, mężczyzn i dzieci. Masowe uprowadzenia dzieci do Rosji i przymusowa ich rusyfikacja. Zmuszanie Ukraińców do zabijania swoich. Ró…

Pępek świata. Jerozolima – Al-Quds – Jeruszalaim "Święte miejsce trzech wielkich religii. Pole bitwy ścierających się cywilizacji. Zarzewie krwawego fanatyzmu i kolebka idei pojednania. Od ponad trzech tysięcy lat fascynuje i przyciąga jak magnes." Jerozolima – Al-Quds – Jeruszalaim. A oto nasi goście: Prof. dr hab. Jolanta Młynarczyk z Wydziału Ar…

Nasze oczy w kosmosie NASA podsumowała miniony rok 2022 przedstawiając w krótkim filmie najważniejsze działania Amerykańskiej Agencji Kosmicznej. Amerykanie naprawdę mają powody do dumy, bo to m.in: udana Misja Artemis I, pierwszy test obrony planetarnej, niezwykłe zdjęcia przesłane przez Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba. Może rozmowa z naukowcami: …

Tell Qaramel - tajemnice najstarszej osady świata. Motto Wydziału Archeologii UW brzmi: "Cała Wstecz! Bo przeszłość ma przyszłość!" Czy realizując to wezwanie archeolodzy mogą wywrócić do góry nogami nasze myślenie o historii ludzkości? I to jeszcze jak! Do niedawna żyliśmy w przekonaniu, że położone na zachodnim brzegu Jordanu Jerycho może być naj…

Obchody święta Bożego Narodzenia chrześcijanie wczesnych wieków zaczęli celebrować po to, aby zastąpić święta innych niechrześcijańskich religii, z których zresztą czerpali pełnymi garściami. Stąd w obchodach Bożego Narodzenia wiele elementów zaadoptowanych ze starożytnych kultów boga słońca, tak silnie obecnych i popularnych w kulturach starożytne…

Big Bang czyli Wielki Wybuch, niemal 13 mld 800 mln lat temu spowodował narodziny Wszechświata. Z potężnej eksplozji jednego punkciku, osobliwości, wyłoniły się przestrzeń i czas, materia i energia. Z tą teorią już się oswoiliśmy. Ale jeśli przed Wielkim Wybuchem nie było przestrzeni, to nie mogło być żadnego punktu w tej przestrzeni. A to by znacz…

Demostenes, polityk starożytnej Grecji, w jednej ze swoich słynnych Mów określił funkcje kobiet krótko: „Hetery służą nam do rozkoszy, konkubiny na co dzień, małżonki – by zapewnić sobie legalne potomstwo i wierną strażniczkę domowego ogniska." Poeta Semonides z Amorgos w wierszu O kobietach - pierwszym mizoginistycznym dziele literatury zachodniej…

Nie pamiętam, kto powiedział, że "Polska odrodzona po 1918 roku to w zasadzie historia dwóch ludzi: Romana Dmowskiego i Józefa Piłsudskiego". Czy rzeczywiście? Piłsudski nazwał Dmowskiego "jedynym politykiem, z którym warto dyskutować", choć nie ukrywał, że dzielą ich trudne do pokonania różnice. Dmowski odpowiedział, że Piłsudski "to niewątpliwie …

Czy ktoś z państwa wie, dlaczego Wenecję ciągle zalewa Acqua Alta? Dlaczego tama budowana od 2003 roku, z ogromnym nakładem funduszy europejskich, ciągle nie działa tak, jak trzeba? Czy ktoś wie, dlaczego jeden z najbardziej znanych sycylijskich mafiosów dobrowolnie oddał się w ręce policji, a raczej jednego konkretnego komisarza? Jak nam kojarzy s…

Audycja Hanny Marii Gizy. Czy to możliwe, że geny neandertalczyka - żyjącego od kilkuset do kilkudziesięciu tysięcy lat temu - mają wpływ na to, kto z nas zachoruje np. na Covid-19, a kto nie? Okazuje się, że tak. To szokujące odkrycie - że geny wymarłych hominidów wpływają na reakcję naszego układu odpornościowego na infekcje - przyniosło prof. Sv…

Obiecałam Wam tę audycję, drodzy, kochani Słuchacze. Ci dawni, z którymi moja znajomość antenowa trwa już bez mała 30 lat i związana jest z antenami Polskiego Radia - Trójki a później Dwójki. A także ci nowi, którzy w podcastach wytropili Klub Ciekawych Wszystkiego całkiem niedawno - w ciągu ostatniego roku. Obiecałam, że odpowiem na pytania, suges…

Tora jest świętą Księgą judaizmu. Jest Księgą nad Księgami dla Żydów na całym świecie. Ale są dwie Tory, w których są np. dwa różne opisy stworzenia świata, dwa różne opisy stworzenia człowieka. Tak, jakby Bóg wahał się, nie był pewien swoich decyzji. Te zaskakujące niejasności, próbują wyjaśnić midrasze, z których dowiadujemy się m.in. że za grzec…

Mogła urodzić się we Lwowie - przyszła na świat w Kattatałdyku na Uralu. Mogła wychowywać się wśród - środkowoazjatyckiej przyrody, w urzekającym krajobrazie Kirgizji - dzieciństwo i młodość spędziła w powojennym Szczecinie. Mogła pracować i żyć w Warszawieo ukończeniu filologii polskiej w Uniwersytecie Warszawskim, w nowym mieszkaniu z mężem i mał…

Pracownicy Muzeum Krajoznawczego w Melitopolu zostali zmuszeni do klęczenia, z pistoletami przystawionymi do głów i poddani przesłuchaniu przez rosyjskich żołnierzy. Nie zdradzili miejsca ukrycia eksponatów muzealnych m.in. kolekcji złota Scytów. A jednak znalazł się ktoś, kto również znał tę kryjówkę i Rosjanie ukradli skarb. O Scytach, którzy wyp…

Jakaż to musiała być pasja, skoro udało mu się przekonać ojca, który chciał, aby został browarnikiem i przejął rodzinny interes, skoro przez wiele lat z uporem odbudowywał swoje wielkie obserwatorium astronomiczne strawione przez pożar i własnoręcznie wykonał pięćdziesięciometrowy teleskop, skoro precyzyjnie narysował niebo, czyli zilustrował oprac…

Andrzejek był tak maleńki, kiedy jego ojciec porzucił rodzinę, że nie zdołał zapamiętać, jego twarzy. Kiedy miał niespełna 11 lat, w wypadku zginęła jego mama. To mogłaby być historia, jakich wiele - ale nie jest. Gdzie przepadł nastolatek, który musiał przyjąć trudny poród i ukrywać niemowlę przed ludźmi, którzy objęli władzę? Co się stało z malut…

Mieszko, książę Polan został ochrzczony. Kropka. Ani słowa więcej. Ani daty, ani kto, ani gdzie, ani w jakich okolicznościach! Potężny pogański książę Polan przyjmuje chrzest - wstępując tym samym do wielkiej europejskiej rodziny państw chrześcijańskich - i cisza? Czy to możliwe, że papież nie potwierdził tego aktu bullą? Że cesarz niemiecki nie po…

"Jeśli zablokujesz współpracę z nami - to kto uratuje ISS (Międzynarodowa Stacja Kosmiczna) przed niekontrolowaną deorbitacją i spadnięciem na Stany Zjednoczone lub Europę?" - taką groźbę na Twitterze skierował pod adresem prezydenta USA Joe Bidena szef rosyjskiej agencji kosmicznej Dmitri Rogozin. Czy sankcje związane z inwazją Rosji na Ukrainę mo…

W czwartek 24 lutego 2022 r. o godzinie 3.45 polskiego czasu rosyjskie wojska Putina zaatakowały Ukrainę. Trwa okrutna, mordercza wojna. Zabijani są mężczyźni, gwałcone kobiety, zabijane dzieci. "Gdzie jest Brutus? Czy jest w Rosji Brutus? Czy jest w rosyjskim wojsku bardziej skuteczny pułkownik Stauffenberg?" - napisał na Twitterze Lindsey Graham …

Bezcenna XV-wieczna Kronika Korwina, będąca własnością Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu, za młodzieńczą zbroję Zygmunta II Augusta? "Nie wyobrażam sobie tego, że rząd Rzeczypospolitej Polskiej byłby w stanie ograbić swój własny kraj z jednego najcenniejszych dóbr kultury i sztuki. To byłaby zbrodnia na naszej kulturze" - powiedział prof. Arkadiu…

Nie stworzyli imperium, nie spisali swoich dziejów, nie zbudowali wyróżniającej się cywilizacji ani kultury. Ale podbili Saloniki i Konstantynopol. Kim byli Słowianie? Prymitywnymi rolnikami, biednymi i brudnymi, mieszkającymi w prymitywnych ziemiankach analfabetami? Czy okrutnymi wojownikami u boku brutalnych Awarów razem z nimi podbijającymi kraj…

"Nie ma takiego kraju - Ukraina! To fikcyjna rzeczywistość, wymyślona przez ludzi, którzy nienawidzili Rosji i tych, których nazywa się Ukraińcami" - stwierdził w 2009 rosyjski dziennikarz telewizyjny i politolog - Michaił Leontiew. Nie ma Ukrainy? Sięgnijmy zatem do zamierzchłej przeszłości. Kiedy naprawdę zaczyna się historia Rusi? Czy w roku 862…

Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba został wyniesiony w przestrzeń kosmiczną 25 grudnia 2021r. przez rakietę Ariane 5. 18 sześciokątnych luster wykonanych z berylu pokrytego złotem. Beryl - ze względu na właściwości termiczne i mechaniczne w bardzo niskich temperaturach. Złoto - bo dzięki niemu lustro będzie odbijało promieniowanie podczerwone. Średnic…

Jest taka polska kolęda, która na zakończenie mszy pasterskiej wybucha, jak grzmot z jasnego nieba pod sklepienie każdej świątyni - protestanckiej, katolickiej, prawosławnej. "Bóg się rodzi - moc truchleje, Pan niebiosów - obnażony, Ogień krzepnie - blask ciemnieje, Ma granice - Nieskończony. Wzgardzony - okryty chwałą, Śmiertelny - Król nad wiekam…

"Czy wiesz, że wirusy spadają na ciebie miliardami każdego dnia z najwyższych warstw atmosfery?Że pławisz się w bilionach ich cząstek podczas kąpieli w oceanie, a ich monstrualne wersje żyją w rurkach twojego klimatyzatora?Albo wreszcie - że twoje własne geny usiane są szczątkami dawno już umarłych wirusów, które w prehistorii zaatakowały przodka n…

Śmiertelne żniwo. Historia epidemii na świecie. Epidemie nękają ludzkość od starożytności. Nie wszystkie zostały wywołane przez wirusy - np. tzw. Czarną śmierć w XIV w. spowodowała pałeczka dżumy, czyli bakteria! Popularna była wersja, że to okręty Marco Polo, powracającego do Wenecji z Chin i Mongolii, przywlokły zakażone dżumą szczury, tymczasem …

Być może się mylę, ale wydaje mi się, że jeśli chcemy zrozumieć, co naprawdę znaczyło/znaczy "odzyskanie Niepodległości w 1918 troku", powinniśmy spojrzeć na to wydarzenie w szerszej perspektywie. Może nawet sięgnąć w głąb naszej historii. Józef Piłsudski podjął próbę wywołania powstania antyrosyjskiego już w sierpniu 1914 roku. Zakończyła się, nie…

"Umarłych wieczność, dotąd trwa, dokąd pamięcią im się płaci" - napisała Wisława Szymborska. Prof. dr hab. Magdalena Zowczak - kierownik Zakładu Teorii i Badań Współczesnych Praktyk Kulturowych w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej UW. Zajmuje się antropologią religii: studia nad apokryfem, modlitwą i ofiarą, ikonografią sztuki sakralnej…

Chyba żadna z epok nie została tak zafałszowana stereotypami i nieprawdziwymi opisami - jak średniowiecze: intelektualne mroki, ciemnogród, czarownice i stosy, kobiety zakuwane w pasy cnoty, surowe zakazy dotyczące cielesności. A tymczasem w średniowieczu kobiety kochały i pożądały, oddawały się rozkoszom cielesnym albo same wybierały wstrzemięźliw…

No i utknęliśmy w pandemii. A co ze sztuką w czasie zarazy? Trzy artystki malarki mówią: - "W czasie pandemii skupiam się na radykalnej i niepokojącej zmianie, na zakazach społecznych". - "Izolacja nie jest dla mnie trudna do zniesienia, bo moja praca wymaga izolacji i sama ją sobie narzucam." - "Dzięki myśleniu o sztuce zdarza mi się zupełnie zapo…

Ostatni telefon z World Trade Center: "Jesteśmy za młodzi, żeby umierać". 11 września 2001 r. Zginęły 2973 osoby, nie licząc 19 porywaczy i 26 osób nadal oficjalnie uznawanych za zaginione. Wśród tych, którzy zginęli w zamachu było także sześcioro Polaków. Dodatkowe ofiary, to ponad 300 funkcjonariuszy straży pożarnej i policji, którzy zginęli w tr…

Dan Wilkins, astrofizyk z zespołu badawczego Uniwersytetu Stanford obserwującego promieniowanie rentgenowskie emitowane przez supermasywną czarną dziurę, znajdującą się w odległości 800 mln lat świetlnych od Ziemi, nie ukrywał swojego zdumienia: "Po jasnych, błyskających promieniach rentgenowskich wystąpiły później mniejsze promienie i w nieco inny…

Co się dzieje z naszą Ziemią? Kiedy oglądamy zdjęcia satelitarne, obserwujemy w telewizji lub na żywo to, co się dzieje z naszą błękitną planetą, zaczyna ogarniać nas już nie niepokój, ale przerażenie. No, bo jeśli w ciągu jednego dnia lądolód na Grenlandii stracił 8,5 miliarda ton lodu, a po kolejnych dwóch dniach kolejne 8,4 mld ton lodu, to powi…

Naszymi gośćmi byli: Halina Jędrzejewska ps. Sławka - sanitariuszka, Juliusz Kulesza ps. Julek - strzelec, a także pan Remigiusz, wnuk powstańca. O ich walce w Powstaniu, a także o Ich losach powojennych. Pamięć o ich heroiźmie musi być przejęta przez kolejne pokolenia, m. in. pokolenie wnuków. Album ze zdjęciami zrobionymi przez Andrzeja Bołdaniuk…