Jak blokujemy się na rozwój [odc. 1]

Od laika do stoika

„Nie możesz się czegoś nauczyć, jeśli uważasz, że już to wiesz.” Epiktet
Ja już o tym słyszałem(-łam).”
„Tak, znam to.”
„To nic odkrywczego.”
To tylko kilka przykładów bardzo niebezpiecznych stwierdzeń. Najczęściej wypowiada je osoba, która nieświadomie wpadła w pułapkę, blokującą ją przed dalszym rozwojem. Bo jeśli wiesz już wszystko, to niczego nowego nie możesz się nauczyć.
Epiktet przestrzega przed podobną ignorancją i arogancją. Zawsze można dowiedzieć się więcej, lepiej poznać temat. Im bardziej się w niego zagłębisz, tym wyraźniej dostrzeżesz jego złożoność i uświadomisz sobie, że te kilka prostych odpowiedzi, które zdobyłeś(-łaś) na początku, nie są wystarczające.
Sokrates ujął to następująco: „Wiem, że nic nie wiem”. Współczesna nauka nazywa tę prawidłowość efektem Krugera-Dunninga. Najczęściej efekt ten jest przedstawiony na wykresie, w którym pozioma oś oznacza poziom wiedzy, a pionowa pewność siebie.
Osoby, które kompletnie nie znają się na danym temacie, odznaczają się niską pewnością siebie. Jednak wystarczy, że ta sama osoba zdobędzie kilka podstawowych informacji w tym zagadnieniu, a jej pewność siebie skoczy z zera do najwyższej możliwej wartości. Człowiek taki myśli sobie w tym momencie: „Łatwizna! Teraz już wszystko wiem”.
W miarę poznawania tematu bardzo szybko okazuje się, że jednak nie wszystko jest takie proste. Na tym etapie człowiek myśli: Hmm, to jednak bardziej skomplikowane, niż mi się wydawało.
Wraz ze wzrostem wiedzy, spada pewność siebie – przynajmniej do pewnego etapu. Gdy ktoś staje się prawdziwym ekspertem, stopniowo jego pewność siebie zaczyna wzrastać. Zaczyna myśleć: Aaa, to o to w tym chodzi. Teraz zaczynam rozumieć.
Nigdy jednak pewność siebie eksperta nie jest tak wysoka, jak w momencie „liźnięcia tematu”, czyli w sytuacji, gdy nie wiesz o danym zagadnięciu prawie niczego.
Gdy więc złapiesz siebie na dumnym oświadczeniu „ja to już znam” albo „dla mnie to łatwizna” – przypomnij sobie powyższy wykres i zastanów się, w którym jego punkcie obecnie się znajdujesz?
Dziękuję za wysłuchanie odcinka podcastu. Po więcej wartościowych stoickich materiałów zapraszam na stronę Od laika do stoika kropka pl.
[w intro podcastu użyty został fragment utworu the Path of the Golbin King – Kevina MacLeoda]