show episodes
 
Artwork

1
Radio Naukowe

Radio Naukowe - Karolina Głowacka

Unsubscribe
Unsubscribe
Co tydzień
 
Radio Naukowe to podcast naukowy tworzony przez dziennikarkę Karolinę Głowacką. Tu na pierwszym planie są naukowczynie i naukowcy. Opowiadają - fenomenalnie! - o swoich dziedzinach wiedzy, aktualnych badaniach i wyzwaniach na przyszłość. Rozmawiamy nie tylko o tym CO wiemy, ale też SKĄD to wiemy. 👉 Zostań Patronem: https://patronite.pl/radionaukowe 👉 Wesprzyj jednorazowo: https://suppi.pl/radionaukowe 👉 Więcej: https://radionaukowe.pl/
  continue reading
 
Artwork

1
Podcast o mózgu

Urszula Dąbrowska

Unsubscribe
Unsubscribe
Miesięcznie
 
Neuronauka odkrywa tajemnice funkcjonowania człowieka. Wiedza o mózgu pozwala lepiej rozumieć siebie i innych, sprawniej działać i być bardziej szczęśliwym. Proste tricki i sprytne lifehacki oraz dużo merytorycznej wiedzy. https://www.urszuladabrowska.pl Wesprzyj na: https://buycoffee.to/podcastomozgu
  continue reading
 
Artwork

1
Sznurowadła myśli

Kama Wojtkiewicz

Unsubscribe
Unsubscribe
Miesięcznie+
 
Sznurowadła myśli to rozmowy o psychologii i kulturze. Czasem solo, czasem w duecie. Refleksje, które zachęcają do pochylenia się nad tym, co ważne. Nie brakuje uwierających i często niewygodnych tematów. Wszystko opakowane w grubą warstwę empatii i otwartości na drugiego człowieka. Prowadzi Kama Wojtkiewicz.
  continue reading
 
Artwork

1
Przestrzenie coachingu

Darek Niedzieski

Unsubscribe
Unsubscribe
Miesięcznie
 
Podcast "Przestrzenie coachingu" kieruję do coachów, osób marzących o karierze coacha, do wszystkich zainteresowanych tym, czym jest prawdziwy coaching. Pragnę w nim budować świadomość coachingu wśród słuchaczy, dawać świadectwo prawdziwych jego wartości i nie stroniąc od spraw kontrowersyjnych być zawsze po stronie prawdy i wartości. Pragnieniem moim jest, aby stał się źródłem kompetencji i zachowań etycznych coachów. Zapraszam, Darek Niedzieski, autor i prowadzący.
  continue reading
 
Loading …
show series
 
Aż do XIX wieku najpopularniejszym nurtem w medycynie była teoria humoralna oparta na wierzeniu, że cały wszechświat, w tym ludzkie ciało, składa się z czterech humorów: wody, ognia, powietrza i ziemi. Zaburzenie równowagi tych elementów prowadzi do choroby, a leczenie polega na przywróceniu równowagi poprzez dodanie brakującego elementu. Na tej sa…
  continue reading
 
🥚 Co było pierwsze/najpierw: kura czy jajko? Wojtek, 6 lat i Zuzia, 7 lat 🐔 Skąd się biorą jajka w kurze?Hela, 7 lat Odpowiada dr hab. Aneta Arct z Instytutu Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN 🦓 Dlaczego zebry mają paski? Olga, 7 lat Odpowiada Agata Borucka z działu edukacji warszawskiego ZOO 🦊 Dlaczego lisa nazywają, że jest taki sprytny? Helena,…
  continue reading
 
Posłuszeństwo wobec autorytetu w sposób przełomowy dla psychologii zbadał w latach 60. XX Stanley Milgram. To znana historia. Milgram chciał sprawdzić podatność na autorytet (jak uważał, szczególną) w społeczeństwie niemieckim (jesteśmy po II wojnie światowej), a w USA chciał przeprowadzić badania kontrolne. Jednak skala podatności na autorytet (w …
  continue reading
 
Drogie Młode Umysły, w tym odcinku lecimy w kosmos! Dowiemy się, czy to niebezpieczna podróż, co warto w nią zabrać i czy w kosmosie mogą się przydać wrotki? Zapnijcie pasy, ruszamy! 🚀 1:12 Czy dzieci polecą w kosmos i zamieszkają na kosmosie? Tymek, 7 lat 4:25 Ile czasu astronauta może przeżyć w kosmosie? Janusz, 6 lat Odpowiada dr Anna Fogtman z …
  continue reading
 
Potrafimy być altruistyczni, podzielić się z kimś tym, co mamy, wczuć się w sytuację drugiej osoby, a nawet poświęcić swój komfort czy zasoby na rzecz kogoś innego. Naukowców od dawna interesuje, czy takie zachowania mają uwarunkowanie społeczne i psychologiczne, czy może raczej głębsze, biologiczne podłoże i powstały w toku ewolucji. O moralności …
  continue reading
 
Witajcie, Młode Umysły! Jest lato, jest LAMU. Zaczynamy sezon czwarty. Przysłaliście blisko 300 pytań! W tym odcinku zebrałam te o prehistorycznych, tajemniczych i oryginalnych istotach. Zapraszam! 00:53 Jakie było największe zwierzę w historii świata? Tadeusz, 5 lat 04:20 Dlaczego w Polsce było mało dinozaurów? Zosia, 4 lata 6:26 Czy T-rex mógłby …
  continue reading
 
Dlaczego rozpraszamy swoją uwagę, a pełna obecność sprawia nam dyskomfort? W jaki świat fantazji i wyobrażeń uciekamy? Czym jest FOMO, utracony dziś dar nasłuchiwania i wspólnota nasłuchujących? I czy dystrakcja w przypadku intensywnych emocji może być pomocna? Najnowszy #111 solo odcinek to podróż przez meandry rozpraszaczy i dystrakcji, w której …
  continue reading
 
Radio Naukowe jest dostępne dla wszystkich bezpłatnie dzięki wpierającym na https://patronite.pl/radionaukowe. Patroni i Patronki - dziękuję! *** Jak na owe czasy ogromna, świetnie wyszkolona armia mongolska w XIII wieku zalała Europę przyzwyczajoną do zupełnie innego stylu prowadzenia wojen, po czym równie szybko zniknęła. Starcia te nazywano walk…
  continue reading
 
Interakcje społeczne nie dzieją się gdzieś w przestrzeni pomiędzy nami. One dzieją się w naszych mózgach. Mechanizmy neuropoznawcze leżące u podstaw percepcji i interpretacji wskazówek społecznych bada stosunkowo młoda dziedzina, która wyewoluowała w latach 90. jako poddyscyplina psychologii poznawczej. To neuronauka społeczna. W tym odcinku rozmaw…
  continue reading
 
Co musi się stać na poziomie więzi, aby doszło do rozstania? Dlaczego brak emocjonalnej responsywności tak bardzo niszczy relacje? Jak radzić sobie z rozstaniem i szukać kotwicy bezpieczeństwa? I na czym polega skuteczne mentalizowanie dziecka, kiedy rozchodzi się para rodziców? Porozmawiałam z Małgosią Szymkiewicz-Misztal, psycholożką i psychotera…
  continue reading
 
Każdy z nas kojarzy mikrofale, wiemy też, czym jest światło widzialne i podczerwień. Na pograniczu podczerwieni i mikrofal leży tzw. region terahercowy. Fale terahercowe to strefa tajemnicza, temat na tyle mało opracowany naukowo, że jeszcze do niedawna region nazywano przerwą ("gap") technologiczną. Moim gościem w tym odcinku jest dr inż. Łukasz S…
  continue reading
 
– Termin autyzm, a teraz spektrum autyzmu, to termin parasol, pod którym kryje się bardzo wiele bardzo różnych zjawisk – opowiada prof. Ewa Pisula z Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego. Każda osoba w spektrum autyzmu funkcjonuje nieco inaczej. Cechy autystyczne są dymensjonalne, to znaczy, że w różnym stopniu nasilają się w konkretnych …
  continue reading
 
Czy kulturowy obraz macierzyństwa jest jakkolwiek zbieżny z pojęciem „wystarczająco dobrej" matki? Skąd tyle jadu i wrogości wobec matek i jak łączy się to z kapitalistycznym kultem produktywności? Czy poród może być dla kobiety aktem mocy i żywotności? I jak radzić sobie z depresją poporodową? Porozmawiałam z Justyną Dąbrowską, psycholożką, psycho…
  continue reading
 
Wyobraźcie sobie badanie komórek pod mikroskopem: macie do dyspozycji tysiące wyhodowanych komórek, ale żeby coś zobaczyć, trzeba je oczywiście odpowiednio powiększyć. Pole widoczne w odpowiednio mocnym mikroskopie mierzy zaledwie 80x80 mikrometrów, a więc mieści się w nim dosłownie kilka komórek. – Trzeba mieć dużo szczęścia, żeby trafić akurat na…
  continue reading
 
👉 Zostań Patronem: https://patronite.pl/radionaukowe 👉 Wesprzyj jednorazowo: https://suppi.pl/radionaukowe 👉 Zajrzyj na https://radionaukowe.pl/ Myślenie jak fizyk jest trudne, to prawda. Oznacza ciągłe drążenie, analizowanie, odfiltrowanie wszystkiego, co nieistotne, patrzenie chłodnym okiem, bez emocji. O tym, do czego przydaje się takie myślenie…
  continue reading
 
Z czym konfrontuje nas kryzys wieku średniego? Za czym tęsknimy i z jakimi utratami potrzebujemy się wtedy poukładać? Czy łatwo wyzbyć się żalu do rodziców? I czy wszyscy jesteśmy wobec życia niejako zadłużeni? Porozmawiałam z Anną Dziewit-Meller, pisarką, dziennikarką, redaktorką naczelną Wydawnictwa W.A.B. (GW Foksal), przy okazji premiery jej po…
  continue reading
 
To był szczególny odcinek – dwusetny - zrealizowany na żywo z udziałem publiczności. Temat? Jeden z najważniejszych ostatnich lat: sztuczna inteligencja, jej mechanizmy i potencjalne skutki społeczne gwałtownego rozwoju tej technologii. Odcinek już w poniedziałek 20.05 można było śledzić na żywo na YouTube, dziś publikujemy go na pozostałych platfo…
  continue reading
 
Reforma rolna z 1944 roku miała ogromny wymiar tożsamościowy i godnościowy dla polskiego chłopa – wskazuje prof. Anna Wylegała z Instytutu Filozofii i Socjologii PAN. – Ziemia miała wartość symboliczną i ustawiała ludzi w hierarchii społecznej – dodaje. Fornal, czyli dworski chłop, ziemi nie posiadał wcale, był robotnikiem zatrudnianym przez ziemia…
  continue reading
 
👉 Zostań Patronem: https://patronite.pl/radionaukowe 👉 Wesprzyj jednorazowo: https://suppi.pl/radionaukowe 👉 Zajrzyj na https://radionaukowe.pl/ – Smart city to miasto świadome istnienia technologii do tego, żeby mieszkańcom żyło się lepiej – uściśla mówi gość odcinka, prof. Aleksander Orłowski z Wydziału Zarządzania i Ekonomii Politechniki Gdański…
  continue reading
 
Czy da się mieścić w sobie uczucie zazdrości i zachować integralność własnej tożsamości? Jak ma się zawiść do poczucia wadliwości? Czy warto konfrontować własne projekcje i mówić o zazdrości bez wstydu? I co na to wszystko tradycja psychoanalityczna? W #107 odcinku solowym opowiadam o zazdrości i zawiści, posiłkując się m.in. myśleniem psychoanalit…
  continue reading
 
👉 Zostań Patronem: https://patronite.pl/radionaukowe 👉 Wesprzyj jednorazowo: https://suppi.pl/radionaukowe 👉 Zajrzyj na https://radionaukowe.pl/ W XIII wieku przybyli na teren dzisiejszego miasta Meksyk. Założyli tam miasto Tenochtitlán, za pomocą podbojów i sojuszy utworzyli wielkie imperium. Kojarzą nam się z krwawymi ofiarami z ludzi, ale ich re…
  continue reading
 
Docelowa moc obliczeniowa: 13 petaflopsów. To tyle co ponad 200 000 przeciętnych laptopów. Już od roku można na nim przeprowadzać skomplikowane obliczenia i modelowanie, jest dostępny za darmo dla polskich naukowców, a jego nazwa dobrze odzwierciedla skalę i to, jak poszczególne części współpracują ze sobą. Superkomputer Kraken pracuje w Centrum In…
  continue reading
 
Jak wygląda współczesny model rodziny? Czy przyjaciele stają się równie ważni co rodzina biologiczna? Dlaczego młodzi dorośli nie chcą mieć dzieci i jakie znaczenie ma dla nich małżeństwo? I co mężczyźni z pokolenia Z robią lepiej niż ich ojcowie? W najnowszym odcinku rozmawiam z socjologiem prof. Tomaszem Sobierajskim. Poruszamy kwestie zmieniając…
  continue reading
 
👉 Zostań Patronem: https://patronite.pl/radionaukowe 👉 Wesprzyj jednorazowo: https://suppi.pl/radionaukowe Dawni Słowianie nie znali kategorii grzechu, a zaświaty w ich wizji – choć znajdowały się za wodą – były nieodległe. Zmarli często wracali, starano się nimi opiekować, nakarmić i pozwolić się ogrzać. Pusty talerz na wigilię był właśnie dla nic…
  continue reading
 
👉 Zostań Patronem: https://patronite.pl/radionaukowe 👉 Wesprzyj jednorazowo: https://suppi.pl/radionaukowe 👉 Transkrypcja na https://radionaukowe.pl Ekonomiści powszechnie mierzą sukces gospodarczy poszczególnych społeczeństw za pomocą wartości wytworzonych przez nich dóbr i usług, czyli PKB. Jest to jednak wskaźnik uproszczony, nie obejmuje całej …
  continue reading
 
Jak ze sobą rozmawiać, kiedy jedna osoba szuka bliskości, a drugia autonomii? Czy leżenie i przerwa na milczenie sprzyjają rozwiązywaniu konfliktów? Dlaczego nie powinniśmy terapeutyzować naszych partnerów? Jak cPTSD (trauma relacyjna) zniekształca obraz drugiej osoby w parze? I w jaki sposób partner/partnerka mogą być uważni na czyjąś ranę opuszcz…
  continue reading
 
Transkrypcja na: https://radionaukowe.pl/podcast/ewolucja-w-miescie/ 👉 Zostań Patronem: https://patronite.pl/radionaukowe 👉 Wesprzyj jednorazowo: https://suppi.pl/radionaukowe Gołębie widać w każdym mieście. Najczęściej siedzą na gzymsach lub innych lekko wystających elementach konstrukcji. Świetnie się zaadaptowały w miastach, bo pionowe budynki p…
  continue reading
 
Transkrypcja na: https://radionaukowe.pl/podcast/ile-o-sobie-zdradzasz-uzywajac-toalety/ 👉 Zostań Patronem: https://patronite.pl/radionaukowe 👉 Wesprzyj jednorazowo: https://suppi.pl/radionaukowe Ze ścieków można wyczytać mnóstwo informacji o dobrostanie społeczeństwa: co jemy, na jakie choroby cierpimy, czy często boli nas głowa, a nawet… czy i cz…
  continue reading
 
Czy powiedzenie "to nawet lepiej" sprawdza się w każdej życiowej zmianie? Jak poukładać się z lękiem, który towarzyszy rozstaniom i stratom? Czy zaufanie do siebie może być formą duchowości? I czego uczy nas zmieniające się ciało? Po raz drugi gościła u mnie Joanna Chmura, psycholożka, trenerka, coach i autorka książki „To nawet lepiej", która stał…
  continue reading
 
Transkrypcja na https://radionaukowe.pl/podcast/slowianie/ 👉 Zostań Patronem: https://patronite.pl/radionaukowe 👉 Wesprzyj jednorazowo: https://suppi.pl/radionaukowe *** U szczytu swojej potęgi Słowianie zasiedlali ponad jedną trzecią Europy. Zajmowali tereny na wschód od Łaby (Słowianie Połabscy), na wschód od Adriatyku, mieszkali na terenie Grecj…
  continue reading
 
👉 Wspieraj Radio Naukowe: https://patronite.pl/radionaukowe Półprzewodniki krzemowe: to na nich stoi niemal cała współczesna elektronika. Gość tego odcinka, dr hab. inż. Robert Bogdanowicz z Wydziału Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki Politechniki Gdańskiej, kieruje jedynym w Polsce zespołem, który pracuje nad alternatywą: diamentami. – Mon…
  continue reading
 
👉 Wspieraj Radio Naukowe: https://patronite.pl/radionaukowe *** Mogą być bardzo daleko od nas (od sześciuset milionów do nawet trzynastu miliardów lat świetlnych stąd) i świecą z ogromną jasnością, nawet 10 tysięcy razy większą niż cała nasza galaktyka. Wielu z fanów astronomii już wie o czym mowa. Kwazary. Rozmawiam o nich z prof. Szymonem Kozłows…
  continue reading
 
Jakie koszty ponosimy, będąc empatami/empatkami i nadmiernie uwrażliwionymi na komfort innych osobami? Jaka jest różnica między dorosłą empatią a syntonią? Dlaczego nauka mentalizacji i stawiania adekwatnych granic jest tak kluczowa? I czego o skuteczności interpersonalnej możemy nauczyć się z terapii dialektyczno-behawioralnej? Zapraszam do solowe…
  continue reading
 
Zobacz więcej na https://radionaukowe.pl/ Buduj z nami media naukowe: https://patronite.pl/radionaukowe Sprawdź: https://e-czas.gum.gov.pl/ *** Śródmieście, Warszawa. W budynku przy Elektoralnej znajdują się cztery zegary atomowe na bazie cezu i dwa masery wodorowe. To też zegary atomowe, ale wykorzystujące wodór i stabilne wiązki mikrofalowe. Dzię…
  continue reading
 
Czy kiedyś było lepiej? Na III Urodzinach Radia Naukowego brawurowo dyskutują: Drużyna A prof. Tomasz Grzyb, Uniwersytet SWPS, Wrocław dr Anna Łosiak, Instytut Nauk Geologicznych PAN Drużyna B prof. Michał Kopczyński, Uniwersytet Warszawski dr Alicja Puścian, Instytut Biologii Doświadczalnej PAN Debata odbyła się 17 lutego 2024 r. w Centrum Nauki K…
  continue reading
 
Wypróbuj BookBeat z kodem RADIONAUKOWE - aplikację do słuchania audiobooków i czytania ebooków LINK: https://www.bookbeat.com/pl/radionaukowe?utm_source=spotify&utm_medium=podcast&utm_campaign=PL-radio-naukowe-action-28274&utm_content=textlink-spot-epi-description-30db&utm_term=deal3 #współpraca *** Ryś waży około 20 kilogramów, tyle co średniej wi…
  continue reading
 
Co dzieje się w mózgu osoby samotnej? Dlaczego warto rozpatrywać źródło naszego cierpienia przez pryzmat niedostrojenia do innych ludzi i problemów natury społecznej? Jak decydujemy, komu ufać i w co wierzyć? I dlaczego zaufanie społeczne pomaga naszemu mózgowi upraszczać rzeczywistość? Porozmawiałam z Aleksandrą Piejką, doktorantką Instytutu Psych…
  continue reading
 
– Ciekawość to zmaganie się z podwójnym oporem: z oporem materii […] i z moim oporem wewnętrznym – mówi w Radiu Naukowym ks. prof. Michał Heller. Zrozumienie jakiegoś zjawiska niejednokrotnie wiąże się z dużym wysiłkiem intelektualnym. Jak wskazuje ks. prof. Heller, jest w tym odcień pychy: oto ja chcę zrozumieć, by udowodnić sobie, że potrafię. Wł…
  continue reading
 
Jak wygląda ADHD u dorosłych i czy inaczej manifestuje się u kobiet niż u mężczyzn? Dlaczego Gabor Maté nie ma racji, mówiąc, że ADHD nie ma podłoża genetycznego? Czy ADHD można sprowadzić do problemów z samoregulacją? I dlaczego kontekst kulturowo-społeczny i rola wspierającego lub podtrzymującego objawy środowiska są tak nieocenione w leczeniu? P…
  continue reading
 
Transkrypcja na https://radionaukowe.pl/ Wspieraj na https://patronite.pl/radionaukowe *** – Przyjeżdżali górnicy, inżynierowie, absolwenci Akademii Górniczej w Leoben, żeby się uczyć, jak organizować kopalnię. Ta kopalnia była bezpieczna, dobrze zorganizowana, było mało wypadków śmiertelnych. Tam była duża dyscyplina, bardzo ważna sprawa – opowiad…
  continue reading
 
– Odpowiednie temperatura, gęstość, czas utrzymania. Te trzy elementy są potrzebne, żeby doszło do wydajnej reakcji fuzji jądrowej – mówi w Radiu Naukowym prof. Agata Chomiczewska. Weźmy temperaturę. Aby dokonać fuzji jądrowej, plazmę złożoną z deuteru i trytu (izotopy wodoru) trzeba rozgrzać do ok. 150 mln stopni (to 10 razy więcej niż w centrum S…
  continue reading
 
Z okazji 100. odcinka Sznurowadeł (to już tyle!) postanowiłam nagrać dla Was solówkę, którą sama chciałabym mieć pod ręką w trudnych chwilach. Jest to swoisty plan awaryjny na momenty zalania emocjonalnego, który zawiera w sobie subiektywną propozycję narzędzi i technik pomagających w samoregulacji i samokojeniu. Opowiadam więc o praktykach przede …
  continue reading
 
Powszechne skojarzenia z architekturą okresu PRL-u: szara, smutna, beznadziejna. A jednocześnie tania, dostępna, funkcjonalna. – Nie możemy sobie teraz pozwolić na luksus budowania takich mieszkań jak w PRL-u –cytuje jednego ze swoich bohaterów mój dzisiejszy gość, dr Błażej Ciarkowski, adiunkt w Katedrze Historii Architektury Uniwersytetu Łódzkieg…
  continue reading
 
– Gdyby nie nowe leśnictwo, zorganizowane na wzór rolnictwa, to pozbawilibyśmy się wszystkich lasów – zaskakuje mój dzisiejszy gość, prof. Andrzej Bobiec z Instytutu Nauk Rolniczych, Ochrony i Kształtowania Środowiska na Uniwersytecie Rzeszowskim. Rozmawiamy o polskich lasach, ich historii i tym, kto nimi zarządza. W tym stwierdzeniu jeśli jest prz…
  continue reading
 
👉 Wspieraj Radio Naukowe: https://patronite.pl/radionaukowe Przygotowaliśmy dla Was film na podsumowanie 3. roku naszej działalności. Znajdziecie tu deklarację programową Radia Naukowego, przedstawienie statystyk, rosnących zasięgów (nauka dociera coraz szerzej!), relację z realizacji planów i wydatkowania środków z Patronite. A także solidne Q&A. …
  continue reading
 
ZAPISZ SIĘ NA MÓJ WARSZTAT PSYCHOEDUKACYJNY SAMODZIELNI/SAMODZIELNE! Zapisy i szczegóły pod linkiem: https://bit.ly/Samodzielni2Formularz Kiedy lęk przed samotnością zaczyna podkopywać nasze wybory relacyjne? Dlaczego niedostępność emocjonalna jest dla niektórych tak atrakcyjna? Jak wspierać partnera/partnerkę z lękiem przed porzuceniem? I jak odna…
  continue reading
 
W trakcie badań archeologicznych naukowcy często trafiają na ludzkie szczątki: całe szkielety, pojedyncze kości, zęby. Na takim stanowisku wykopaliskowym przydaje się antropolog. – Kości stanowią bardzo duży rezerwuar informacji – podkreśla dr Joanna Rogóż, antropolożka z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego. Rozmawiamy o odczytywaniu h…
  continue reading
 
Muzyka i nauka to nie jest połączenie, które przychodziłoby od razu do głowy. Muzyka to przecież sztuka, talent, iskra boża. Gdzie w tym wszystkim teoria naukowa? Większość zawodowych muzyków jest obeznanych z teorią muzyki, to daje szerszą perspektywę i przyspiesza pracę. – Teoria ułatwia komunikację między muzykami, to wspólny język – zauważa mój…
  continue reading
 
– Żadna z Ewangelii nie jest biografią Jezusa – mówi w Radiu Naukowym prof. Robert Wiśniewski, specjalista historii chrześcijaństwa późnej starożytności z Wydziału Historii Uniwersytetu Warszawskiego. – Ewangelie są o misji, działalności Jezusa – dodaje. W tym sensie nie należy ich traktować jako kronik. Autorom teksów przyświecało przekazanie pewn…
  continue reading
 
Loading …

Skrócona instrukcja obsługi